*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovanog teksta o Santoriniju, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of the published article on Santorini, protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of the published article on Santorini, protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
Svi postovi o GRČKOJ:
SANTORINI, u zemljotresu je spas!
SANTORINI, u zemljotresu je spas!
 |
| Ija / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Fira, sa ostrvcem Nea Kameni - grotlom vulkana u pozadini / Ivana Dukčević © All rights reserved |
130 nautičkih milja južno od atinske luke Pirej (oko 200 km) nalazi
se najjužnije ostrvo Kikladskog arhipelaga (osim malenog Anafija) - Santorini. Ovo
čudesno, malo ostrvo divlje lepote, puno kontrasta i skoro bez vode, karakterišu slojevi
crnih i crvenih vulkanskih stena sa zapadne strane (bliže grotlu vulkana), i
pitomije obale sa plažama crvenog i crnog peska na istoku. S obzirom da površina ostrva iznosi samo 96
kvadratnih km (dužina oko 25 km, a širina 2 do 6 km), veoma ga lako možete obići i
za jedan jedini dan.
Do Santorinija se može stići letovima iz Atine, trajektom
iz Pireja, hidrogliserom sa Krita (iz Herakliona) ili sa nekog drugog većeg grčkog
ostrva. S obzirom da je ostrvo već godinama “in” i samim tim ne važi za jeftino,
ako želite da ga posetite možete otići na jednodnevni izlet sa nekog drugog ostrva na kome
boravite.
Turisti najčešće Santorini
posećuju tokom letovanja na Kritu. U tom slučaju, vodite računa da u špicu letnje sezone
rezervišete kartu bar desetak dana unapred. U letnjem periodu, hidrogliser - katamaran na Santorini
polazi oko 9 h i stiže za 1 sat i 45 minuta. Zatim nastavlja do ostrva Iosa i
Mikonosa, a na Santorini se vraća u 17.45 h. Povratak na Krit je u 18 h. To
praktično znači da možete da računate na oko 7 sati za istraživanje ostrva, što je taman
dovoljno da obiđete glavni grad - Firu
(Thira) i njen Arheološki muzej,
kao i gradić Iju (Oia) i arheološki
lokalitet Akrotiri.
Ako vam ostane vremena, možete se okupati na jednoj od
ne toliko lepih, koliko zanimljivih, peščanih i šljunkovitih plaža crvene (Kokkini)
ili crne boje (Kamari, Perissa), nijanse
vulkanskih kamenčića koji su se ovde taložili vekovima.
 |
| Fira / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ija / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Brodovi na Santorini pristaju u
malu luku Atinio (Athinio), nekoliko kilometara južno od Fire. Da biste došli
do Fire, možete iznajmiti auto, ili ući u lokalni autobus (taksi je prilično
skup). Ukoliko se odlučite za auto, nekoliko dana pred odlazak na Santorini
obavezno u nekoj od lokalnih rent-a-car agencija rezervišite da vas čeka u luci
na Santoriniju. Ako ste sami ili u paru, možete iznajmiti i skuter, bolji i
brži način prevoženja na doduše, nevelikom ostrvu, ali sa neretko abnormalnim
brojem turista (barem u letnjim mesecima). Jedini magistralni put na
Santoriniju, koji povezuje Iju, Firu i luku Atinio, tokom sezone često je
toliko zakrčen da vozila bukvalno mile.
Ukoliko ne uspete da dođete do
pojedinačnih povratnih karata za hidrogliser (što je u jeku turističke sezone
vrlo verovatno), ostaje vam da putujete istim, ili trajektom, ali preko turističkih agencija. U
cenu karte uključen je prevoz od hotela do luke i nazad, prevoz hidrogliserima
do Santorinija i nazad, i prevoz autobusom sa turističkim vodičem,
po ostrvu. Cena ove ture, sa Krita, koja je na primer 2006. iznosila oko 80, sada staje 160 evra po osobi (deca imaju popust 50%). Tura po ostrvu obuhvata posetu selu Pirgos (1 sat), gradiću Iji (2 sata) i glavnom gradu Firi (2 sata).
 |
| Luka Atinio / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Luka Atinio, hidro-gliser sa Krita / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Kada se približite Santoriniju,
i ugledate onu čuvenu stenu u slojevima crno-crvenih nijansi koju ste do tada
viđali na razglednicama, shvatićete zbog čega toliki turisti kreću put ovog
ostrva. Dramatični prizori Santorinija isečenog po sredini, pejzaž je koji je
pre oko 4000 godina oblikovala vulkanska erupcija enormnih razmera. A na vrhu
stene - prosute bele kockice, lavirint mediteranskih kućica od kojih je preko dve
trećine danas u službi turizma.
Veliki brodovi imaju problem da
se ukotve uz luku Atinio, “unutrašnji”
deo ostrva. Ne zbog strmine uz koju bi pristali, već zbog činjenice da
sa te strane, zbog erozije koju je pre par hiljada godina stvorila erupcija vulkana, dubina mora seže
do 380 m, nedovoljno za dužinu prosečnog lanca sidra. Francuski putopisac koji
je pre 2 veka nacrtao mapu Santorinija, označio je taj deo mora kao “more bez
dna”.
 |
| Izgled glavnog i malenih ostrva danas (u sredini je krater vulkana - Nea Kameni). Crvena linija označava granice nekada kružnog ostrva, čiji su unutrašnji delovi "nestali" u morskim dubinama, nakon erupcije |
Pre 50 vekova, prvi stanovnici
Santorinija – Minojci, svoje malo ostrvo sa dva manja i jednim velikim grotlom vulkana
zvali su "Strongyle", što znači “okruglo”. Međutim, posle velike
erupcije 1450. godine pre naše ere, “nestala” je polovina ostrva koje je
prvobitno bilo kružnog oblika. Ostatak Santorinija - "isečak" koji posle erupcije
nije uronio u more dobio je oblik polumeseca, uz ostatak nekadašnjeg grotla -
malog ostrvca preko puta (i još 4 manja, razbacana ostrva, od kojih je Firasia -
Thirassia jedino naseljeno, sa populacijom od oko 200 ljudi). Između polumeseca
i grotla, nastala je 380 m duboka kaldera.
Naučnici tvrde da je erupcija
vulkana bila toliko jaka da se mogla čuti do severne Evrope, te da je stvorila cunami
visine 250 m, brzine od oko 350 km/h. Zbog ovih priča,
Santorini i danas važi za jednog od
najverovatnijh kandidata čuvene potonule Atlantide.
 |
| Ija, replike minojskih freski / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Nea Kameni je ostrvce
sa vulkanskim kraterom do kojeg
možete stići čamcem i do vrha grotla dopešačiti za oko 30 minuta. Dok se
uspinjete, možda ćete osetiti neprijatan miris sumpora, ili videti vulkansku
aktivnost po delovima mora oko vulkana - jarko zelene boje (susedno ostrvce
Palea Kameni, poznato je po sumpornim izvorima vrele žuto-plave vode i
mini-gejzirima).
Smatra se da se prva erupcija vulkana na
Santoriniju dogodila pre oko 80 000 godina. Pepeo je tada leteo sve do obala
Italije, Turske, Kipra i Egipta, kada se nebo iznad Mediterana zamračilo na
duži vremenski period. Poslednja velika erupcija dogodila se 1956, kada je
posle zemljotresa gusti dim kuljao iz grotla vulkana, ali bez pepela i lave. Zemljotres je oštetio kuće ovog zaboravljenog,
siromašnog ostrva koje je ostalo po strani sve do 70-tih godina XX veka kada naglo
počinje da doživljava pravi turistički “boom” - svake godine oko pola miliona
turista.
 |
| Ija, crvene i crne nijanse vulkanske stene / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Arheološko
nalazište Akrotiri nalazi se na južnom delu ostrva i jedan je od najznačajnijih
gradova minojske civilizacije - jedini na Santoriniju. Godine 2005, deo zida 3500 godina stare
građevine se obrušio i usmrtio turistu koji se nesrećom zatekao u pogrešno
vreme na pogrešnom mestu, te je nalazište neko vreme bilo zatvoreno za posete.
Mnogo
vekova pre dolaska Grka, Minojci su na ovim prostorima gradili dvospratne i
trospratne kuće, pravili maslinovo ulje, sadili pšenicu, brali šafran, gajili
ovce, pravili sir i ribarili. Ovaj stari narod pun života, sa odličnim
smislom za boje, dekorisao je zidove svojih kuća, posuda, i imao prefinjem ukus
za detalje.
Zahvaljujući tonama lave i pepela koji su posle erupcije potpuno
prekrili Akrotiri (baš kao u Pompeji i Herkulanumu, u Italiji) mnogo toga je
ostalo savršeno očuvano sve do današnjih dana. Zanimljivo je da za razliku od
Pompeje, u Akrotiriju nije nađen ni jedan ugljenisani leš, pa se veruje da su
Minojci videvši da se vulkan budi i predosetivši katastrofu, na vreme otplovili
u nepoznatom pravcu.
Vulkanska
lava koja je prekrila ostrvo, učinila je da velika i najstarija evropska -
Minojska civilizacija nestane bez traga, ali i da zemljište na ovom golom
ostrvu postane izuzetno plodno, pa su na njemu počele da rastu neke neobične varijacije
već poznatog voća i povrća. Santorini obiluje vinogradima (čuveno je Nychteri
ili “noćno vino”), ali ćete vinovu lozu, osim ako vam je neko ne pokaže, veoma
teško prepoznati. Slično vinovoj lozi turske Kapadokije koja je takođe
vulkanskog porekla, i ova je u obličju omanjeg žbuna visine oko 30 cm. Tu su i zasadi minijaturnog paradajza, krastavaca, belih
lubenica (unutra su bele boje) i potpuno belih patlidžana. Lokalno jelo je
fava, vrsta pasulja.
 |
| Fira, beli patlidžan / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Oko 1300. godine pre naše ere ostrvo naseljavaju
Feničani i nazivaju ga Kalliste, što znači “predivno”. Tek krajem XII veka pre
naše ere na Santorini dolaze prva grčka plemena (Dorci iz Sparte) i nazivaju ga Tera
(Thera), po svom kralju Terasu (Theras). Egipatski Ptolomeji ga koriste kao
pomorsku bazu, a zatim ga osvajaju Rimljani. Hrišćanstvo na ostrvo stiže u III
veku, zajedno sa Vizantijom.
Deset vekova kasnije ostrvo osvajaju Mlečani koji ga nazivaju italijanskim imenom svoje zaštitnice Svete Irene - Santorini (od “Santa” i “Irini”). Jedno vreme, Santorini se nalazi i pod vlašću Turaka (od 1579. godine), kada zaboravljeno ostrvo doživljava izvestan prosperitet. Interesantno je da je sve do početka grčkog Rata za nezavisnost, turski Santorini posedovao treću po veličini flotu na području Grčke.
Deset vekova kasnije ostrvo osvajaju Mlečani koji ga nazivaju italijanskim imenom svoje zaštitnice Svete Irene - Santorini (od “Santa” i “Irini”). Jedno vreme, Santorini se nalazi i pod vlašću Turaka (od 1579. godine), kada zaboravljeno ostrvo doživljava izvestan prosperitet. Interesantno je da je sve do početka grčkog Rata za nezavisnost, turski Santorini posedovao treću po veličini flotu na području Grčke.
 |
| Fira / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Glavni grad Santorinija je Fira (Thira, od “pyrros” što znači “crveno” ili “plameno”), smešten na strmini 300 m iznad mora. Osim klasičnim putem, do njega se od obale može stići i žičarom, ili penjući se uz 560 stepenika (obeleženih brojevima idući odozdo na gore) pešice ili na magarencetu. Ono po čemu je ovaj gradić najpoznatiji, jeste nestvarna belina njegovih jednostavnih kuća i arhitektura crkava: uglavnom belo-plavih - pravoslavnih, ili onih sa okerastim detaljima - katoličkih. Na Santoriniju postoji velika katolička zajednica nastala u doba mletačke okupacije. Najstarije kuće u gradu datiraju s kraja XVII veka.
Novi arheološki muzej u Firi čuva većinu onog što je nađeno
na arheološkom nalazištu Akrotiri. Najpoznatije su svakako čuvene zidne kompozicije,
freske kojima su Minojci ukrašavali svoje kuće, a koje sa puno živosti opisuju
svakodnevni život njenih stanovnika od pre oko 3500 godina (ribar, skupljači
šafrana, proleće, antilopa, boginja koja sedi, deca - bokseri, flotilla, itd).
 |
| Fira / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Fira, katolička crkva / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ija, pravoslavna crkva / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Na severu osrtva, 12 km od Fire nalazi se
gradić Ija (Oia). U njemu se možete
prošetati kako pored tradicionalnih, najčešće belih kuća (skafti), tako i kraj zanimljivih,
arhitektonski posve drugačijih venecijanskih kuća, u pastelnim
bojama. Na samom rtu videćete ostatke stare tvrđave i tri bele vetrenjače,
čuvene sa razglednica ovog ostrva (sada pretvorene u hotelske sobe), kao i Pomorski muzej, a sve hodajući po
mermernim pločnicima koji prekrivaju čitavo mesto. Ija je popularnija, elegantna mondenska verzija Fire,
u kojoj se nalazi i čuvena plavo-bela crkva, motiv mnogih razglednica ne samo Santorinija,
već i Grčke uopšte. Turisti je nepogrešivo odmah prepoznaju, te se ispred često
formira red onih koji žele da se ispred nje slikaju.
Šest kilometara severoistočno od
Ije, nalazi se još jedan vulkanski krater, ali je njegovo grotlo duboko u moru.
Poslednji put je “proradio” 1650. godine, od kada datira prvi pisani tekst o
zemljotresu i erupciji tog vulkana. Pisac
kaže da su 6 dana pre erupcije, delovi mora oko Santorinija počeli da menjaju
boju: od jarko zelene, preko crvene i svetlo-žute, kao očigledni znak da se
nešto dešava. Na kraju je voda počela da ključa kao iz kazana i izbacuje mrtve ribe. Ovo
je ujedno i noćna mora svakog turiste koji boravi na Santoriniju. Ono što
ostrvo čini toliko privlačnim, ujedno je i smrtno opasno. Ipak, verovatnoća nije velika.
 |
| Ija / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ija, čuvena crkva sa razglednica / Ivana Dukčević © All rights reserved |
U južnom delu Santorinija nalazi
se selo Pirgos (Pyrgos). Iako se
ničim ne razlikuje od ostalih mesta na ostrvu, jedinstveno je po tome što je
smešteno na nevelikom brdu, te se sa vrha ostataka tvrđave na najvišem mestu
pruža predivan pogled na čitav Santorini, sve do krajnjeg severa (do Ije). Sa tvrđave se može u isto vreme videti more i sa
leve, i sa desne strane, vulkan, i ostala ostrvca - kao na dlanu. Pirgos je najviša
tačka Santorinija, mesto na kojem ćete uspeti da sagledate koliko je ovo ostrvo
zapravo malo.
 |
| Pirgos / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Pirgos / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Krakteristika vezana za Santorini je činjenica da je
sve na njemu i u vezi njega sastavljeno od crnog i crvenog vulkanskog kamena. Parčići efektnog kamenja se na
mnoštvo načina simetrično i asimetrično ubacuju kao dekoracija: u zidove kuća,
bele i plave kupole crkava, kao dekoracija po restoranima, kafićima i slično. U
prodavnicama nakita, crni uglačani obluci prodaju se kao privesci na srebrnim
ogrlicama i čine suvenir bez kojeg ne bi trebalo da napustite ostrvo.
Gotovo u svakoj prodavnici videćete po neku pletenu korpu sa crnim
kamenjem u raznim veličinama i oblicima, po ceni od 1 evra pa na više (najčešće se prodaje kao kamenje za struganje peta). Uz mrvicu istraživačkog duha, ovo
kamenje možete pronaći i sami, ako u nekoj od ulica, na nekom od napuštenih
placeva malo bolje pogledate po podu. Ne zaboravite da je čitavo ostrvo sazdano
isključivo od ovog kamenja!
Tradicionalno, meštani Santorinija oduvek su bili siromašni.
Njihove kuće - skafte, prvobitno su bile
izdubljene u steni, jer na ostrvu nema gline od koje bi se napravila cigla, a
nema ni drveća, kao ni pijaće vode. Vremenom, Santorinjani su se setili da
skafte ofarbaju u belo, i bojom ih odvoje od ostatka krajolika. Osim belih, na
ostrvu postoje i stilske kuće nekadašnjih malobrojnih imućnih stanovnika,
uglavnom pomoraca - povratnika, u pastelnim bojama, koje se nazivaju megare.
 |
| Ija, skafta / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ija, megara / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Meštani ovog ostrva odavno više nisu ribari. Otkad je
ostrvo “poprimilo” oblik polumeseca, njegova unutrašnja strana je visoka i
veoma strma, a odozgo se more čini dalekim (mnogi starosedeoci nikada se nisu
okupali u moru). Populacija čitavog ostrva iznosi oko 11 000 ljudi, a svakog
leta ga poseti oko pola miliona turista.
Najvažnijii praznik Santorinija je ujedno i Festival
Svetog Ilije, koji se slavi 20. jula, kada između ostalog možete videti i
tradicionalni ples Santorinija - ballos, koji pratie zvuci laute i violine
(slično kao na Kritu).
Najpoznatija izreka Santorinjana
je “Seismos!” (“Σεισμός!” - “Zemljotres!”), u
prenosnom smislu: “U zemljotresu je spasenje!”. Ova izreka predstavlja nadu u
bolje sutra, koja se može očekivati samo posle velike nevolje kao što
je zemljotres ili erupcija vulkana. I zaista, da ostrvo nije ovakvo kakvo je,
nastalo kao posledica prirodne katastrofe, teško da bi mnogi za njega čuli. Mi
bismo rekli: Posle kiše izlazi Sunce!
 |
| Ija, hotel / Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ija, ulaz u skaftu / Ivana Dukčević © All rights reserved |
Nema komentara:
Objavi komentar