*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovanog teksta o Iranu, zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of
the published articles on Iran,
protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of
Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
Svi postovi o IRANU:
http://umetnostputovanja.blogspot.com/2014/10/iranska-kuhinja.html
“Isfahan
je pola sveta!”
|
Isfahan, Prinčev most (Pol-e Khaju), na reci bez vode (tokom proleća i leta) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Imamov trg ili "Trg slike sveta" (Naghsh-e Jahan Square), posle pekinškog Tjenanmena najveći gradski trg na svetu (UNESCO) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, jedan od najpoznatijih etno-hotela (khan-e sonati) Irana - Bekhradi Historical Residence / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Saborna (ili Petkovna) džamija (Masjed-e Jame) |
|
Isfahan, Saborna džamija (Masjed-e Jame) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, devojčice u školskoj poseti palati / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
... Od pustinjskog mesta Na'ina ka jugu, nakon sat i po vožnje
kolima stižemo do mesta broj 3 „zlatnog trougla“ iranskih gradova od
kulturno-istorijskog značaja, najlepšeg i najkitnjastijeg od svih – Isfahana. Na 1600 metara
nadmorske visine iranskog platoa i oko 1,6 miliona stanovnika, Isfahan je i
danas važan grad, treći po veličini u Iranu sa jednom od najvećih
industrijskih zona.
„Isfahan je pola sveta“ ("Esfahān nesf-e jahān ast"), glasi čuvena persijska
izreka koja u jednoj rečenici objašnjava zlatno doba ovog grada, kada je na
početku XVII veka, za vreme vladavine safavidske dinastije Šah Abas I proterao Turke Osmanlije
iz Persije i proglasio Isfahan prestonicom. Šah Abas I bio je poznat i po tome
što je balansirajući između Zapada sa jedne i Arapa sa druge strane, uspeo da
nađe „sredinu“ i za razliku od ostalih muslimanskih zemalja, šiitski islam po prvi put proglasio zvaničnom verom Persije.
Izgradio je i
novo gradsko jezgro, kao i drugi po veličini stari gradski trg na svetu, posle
pekinškog Tjenanmena – „Trg slike sveta“
(Naghsh-e Jahan Square) površine 510 m x 160 m, koji se kasnije nazivao i Trg
šaha Abasa I, a danas - Imamov trg. Ovaj impozantni trg, koji je u XVII veku sagrađen
kako bi se na njemu igrao polo - popularan persijski sport koji su mnogo kasnije oberučke
prihvatili Englezi, i na kojem se na četiri strane nalaze četiri impozantna
arhitektonska spomenika, UNESCO je još 1979. proglasio svetskom kulturnom baštinom.
|
Isfahan, Imamov trg i Masjed-e Sheikh Lotfollah (Šeikova džamija), zvanično jedna od deset najlepših na svetu / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, bočice za parfem na bazaru / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Imamov trg ili "Trg slike sveta" (Naghsh-e Jahan Square), u sumrak / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
|
|
Isfahan, Saborna džamija (Masjed-e Jame) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
U Isfahanu se nalazi jedan od četiri
najbolja (pokrivena) bazara u Iranu - Bazar-e
Bozorg, a deo oko Imamovog trga, unutrašnji i spoljašnji, osim širaskog bazara ima
najbolju ponudu suvenira na jednom mestu, i za svaki džep, u čitavom Iranu.
Fenomenalne table igre šah (sa druge strane – tavle) sa
likovima persijskih prinčeva i princeza, božanstvene kutijice za nakit ili
olovke od drveta ili savršeno obrađene kamilje kosti, ručno oslikane motivima iz zlatnog doba
Isfahana, a zatim i nargile, metalni tanjirići najčešće u plavim nijansama -
trodimenzionalni i ručno oslikani, marame, stoljnjaci i prekrivači sa persijskim motivom
„suze“ (koja označava večnost), starinski srebrni i kič-zlatni nakit, roba iz
kujundžijskih radnji, iranski slatkiši („širini“) u svim mogućim bojama i
oblicima, keramičke pločice sa motivima iz prošlosti, začini i istočnjački
mirisi.... samo što vam se ne zavrti u
glavi od svega! U pozitivnom smislu, naravno.
Monumentalni ulaz u isfahanski bazar
– kapija Kejsarije (Qeysarieh Portal), jedno je od četiri arhitektonska
obeležja čuvenog trga. Drugo predstavlja jedna od tri isfahanske palate - Palata Ali Kapu (Ali Qapu), sa
fenomenalnom reljefnom tavanicom akustične „muzičke sobe“ i prilično oštećenim
freskama persijskih prinčeva i princeza. Treće i četvrto obeležje Imamovog trga
predstavljaju dve džamije toliko lepe, da osim što su deo UNESCO-ve baštine
spadaju i među 10 najlepših na svetu.
|
Tavanica Muzičke sobe Palate Ali Kapu (Ali Qapu) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Monumentalna kapija Kejsarije (Qeysariyeh Portal) ulaza iz bazara na trg / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, ručni rad u jednoj od radnji na bazaru Bazar-e Bozorg / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, šahovske table u zemlji u kojoj su nastale / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Bazar-e Bozorg - kutije za olovke od drveta i kamilje kosti / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Bazar-e Bozorg / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, mešani začin / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Arhitektonski gledano, persijske džamije
i samim izgledom prilično se razlikuju od turskih i arapskih. Osim prelepih,
dekorisanih kupola sa ispupčenim kubetima, monumentalni ulaz u njih sa jedne,
dve, ili sve četiri strane, ukrašen je bogato, reljefno dekorisanim lukom u
predvorju, koji se na persijskom naziva „iwan“. Plavo-žuta,
akustična Šahova džamija (Masjed-e
Shah) i bež-plava nazvana po njegovom zetu iz Libana kojeg je izuzetno cenio - Džamija šeika Lotfole (Masjed-e Sheikh
Lotfollah), sa najfinijim primerima kaligrafske dekoracije i zlatnim prikazom
pauna unutar kupole (kada zraci sunca prolaze kroz njen vrh), smatraju se vrhunskim dometom persijske i svetske
sakralne arhitekture. S obzirom da Iran leži na izuzetno trusnom području, još
prilikom gradnje (početak XVII veka) unutar stubova je ugrađeno olovo kao svojevrstan
amortizer u slučaju zemljotresa.
Na samom trgu, u jednoj od uličica
nalazi se interesantna čajdžinica
"Azadegan", čiji dekor može da inspiriše, ali i izazove crvenu lampicu za višak
informacija. Unutar uzdužnog hodnika lokala, sa plafona i po zidovima, vise
čajnici, lampe, ramovi, kutlače, nargile, samovari... za koje ponekad imate
utisak da će se svakog momenta obrušiti na vaš sto. Narudžbina u klasičnom smislu
ovde - ne postoji. Vlasnik/kelner, samo će pogledati koliko vas je selo za
udužni sto i doneti vam čajnik sa crnim čajem i čašama, praćen činijom sa
izborom od nekoliko persijskih slatkiša ("širina").
|
Isfahan, čajdžinica "Azadegan" / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, čajdžinica "Azadegan" - crni čaj i "širini", persijski slatkiši / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Masjed-e Sheikh Lotfollah (Šeikova džamija), zvanično jedna od
deset najlepših na svetu / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Masjed-e Sheikh Lotfollah (Šeikova džamija) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Najvažnija i najposećenija od tri
stare isfahanske palate - Palata Čehel
Sotun (Kakh-e Chehel Sotun Palace) nalazi se u blizini velikog trga, a
njena bašta sa jezerom spada u već pomenutih 9 persijskih bašti pod
zaštitom UNESCO-a. Palata je imala samo jednu namenu - da ugošćuje zvanice Šaha
Abasa I i napravljena je za proslave i zabave. U holu palate, nalaze se ogromne
slikarske kompozicije istorijskih događaja, freske koje predstavljaju borbu između Safavida i
Osmanlija, Safavida protiv Indijaca (sa svim detaljima u vidu kostima, oružja,
itd), ali i život persijskih prinčeva i princeza u palatama: gozbe – igračice i
muzičare sa raznim instrumentima, i scene iz bašti – prinčevski piknik,
ašikovanje, i slično.
Od centra grada ka reci vodi Bulevar
Abasi (Abbasi Boulevard), najpoznatija istorijska avenija u Iranu. Na pola puta
do reke, na njoj se nalazi najveći očuvani karavansaraj Persije, pretvoren u
jedan od najluksuznijih hotela u Iranu – Hotel
Abasi (Abbasi Hotel). U ogromnoj unutrašnoj bašti hotela uređen je park sa
drvećem, ružičnjacima i jezercima (po ugledu na persijske bašte) i postavljene
stolice sa stolovima za čaj (za goste hotela, ali i za one koji to nisu).
|
Palata Čehel Sotun (Kakh-e Chehel Sotun) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Reka Zajdane (Zaydaneh Rude) deo je savremene
isfahanske misterije, jer od marta do oktobra – ne postoji! Uspeli smo da
saznamo da je tako od pre nekoliko godina, kada je 30 km pre njenog ulaska u grad napravljena
brana koja tokom toplijih meseci vodu kompletno usmerava ka Jazdu http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/05/iran-vii-deo-natanc-abjane-kasan.html i ostalim
pustinjskim gradovima, a njeno korito u centru postaje svojevrsno igralište.
Ako zažmurite na činjenicu da vode
nema, i usmerite pažnju na nekoliko prelepih mostova izgrađenih u vreme
Safavida, uživaćete u romantičnom prizoru i bez prisustva reke. Najlepši od svih
svakako je Most 33 luka (Pol-e Si-o
Seh) iz 1602, kao i nešto dalji Prinčev most
(Pol-e Khaju) iz 1650. godine. Između njih, duž čitave južne strane reke,
nalazi se dugačko šetalište koje vodi kroz park sa drvoredima, cvećem,
fontanama, spravama za vežbanje, dečijim igralištima, itd.
Prelepi Prinčev most
lokalci obično posećuju u kasno popodne, pre nego što ga u suton osvetle
narandžastim svetlom, u vreme kada u njegovim lukovima i prolazima, zbog
odlične akustike pevaju (najčešće) lokalni mladići.
|
Isfahan, Most 33 luka (Pol-e Si-o Seh) na reci Zajdane (u proleće i leto bez vode) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, Most 33 luka (Pol-e Si-o Seh) na reci Zajdane (u proleće i leto bez vode) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, iranska verzija KFC-a / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Sa južne strane reke, još krajem XVI
veka Šah Abas I deo tadašnjeg predgrađa dodelio je oko 42.000 Jermena koji su
pobegli iz grada Džolfe (danas u autonomnoj republici Nahčivan, delu
Azerbejdžana), pred invazijom Osmanlija. Kraj je prozvan Nova Džolfa (Jolfa), i u njemu je tokom XVII veka izgrađeno čak 24
crkve.
Danas u Džolfi živi oko 5000 Jermena i aktivno je još 9 crkava. Iako je glavna i
najvažnija crkva u Iranu - Vank
Katedrala (Kelisa-ye Vank ili All Saviors Cathedral) obavezna stanica svih
turista sa Zapada, vredi videti i druge, manje crkve koje je u okolnim
uličicama okružuju (Holy Mother of God i Holy Bethlehem, na pr).
Za kraj posete Isfahanu, ne propustite da posetite zurkane (zurkaneh ili varzesh-e pahlavāni - "herojski sport snage"), vežbaonicu drevnog
persijskog sporta - veštinu nastalu u vreme opasnosti od predstojećih mongolskih
osvajanja. Prema starim zapisima, muška populacija lokalnih sela u Persiji, na putu strašne mongolske vojske međusobno se organizovala vežbajući kako bi se gotovo goloruka izborila sa nadolazećim neprijateljem. Kasnije, ove veštine su sjedinjene u nacionalni "sport".
Jednočasovni, večernji spektakl kombinacija je igre, snage, veštine,
uz vežbe sa čunjevima, metalnim spravama i održavanjem ravnoteže. Ritam
vežbanja sportista unutar kružne „arene“ održava majstor koji sedi na specijalnom
„prestolu“, u ćošku ove neobične sportske vežbaonice, udarajući o bubanj ili
svirajući frulu.
Specifični "dres" ovog sporta predstavljaju između ostalog i kratke kožne bermude, bogato dekorisane i izvezene, koje možete videti okačene o zid zajedno sa starim fotografijama, čunovima, spravama i drugim predmetima koje govore o ovom sportu i slave persijske pelivane.
|
Isfahan, zurkane / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, zurkane / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, zurkane / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
|
Isfahan, sala za doručak jednog od najpoznatijih etno-hotela (khan-e sonati) Irana - Bekhradi Historical Residence / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Nema komentara:
Objavi komentar