UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Južna Kapadokija i podzemni gradovi (Southern Cappadocia / underground cities)

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Na putu za Niğde...

Za razliku od severoistoka Kapadokije, gde je jedna od vulkanskih planina - Erdžijes (Erciyes Daği) oblikovala ove čudesne predele i predstavlja njenu prirodnu granicu, pejzaži na oko 1300 metara nadmorske visine anadolijskog platoa jugozapada Kapadokije (u smeru grada nama luckastog naziva - Niğde) otprilike prestaju sa drugim vulkanom - Hasanom (Hasan Daği). Između turistički posećenijeg severnog dela Kapadokije i planine Hasan, nalazi se niz geološki veoma interesantnih predela: nekoliko vulkanskih jezera (na primer, jezero Nar), ali i podzemni gradovi Kapadokije gde su najveći i najposećeniji - Kajmakli i Derinkuju, pastoralno selo Guzel-jurt, kao i kanjon - dolina Ihlara sa srednjovekovnim crkvama udubljenim u stene...

Još o Kapadokiji:

http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/06/turska-severna-kapadokija.html

http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/06/turska-juzna-kapadokija-i-podzemni.html

http://umetnostputovanja.blogspot.com/2014/09/normal-0-false-false-false.html

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2016/05/turska-kajseri-kayseri.html

Podzemni gradovi Kapadokije…

Podzemni gradovi Kapadokije smatraju se nekim od najspecifičnijih ljudskih naseobina, zbog čega su zajedno sa "vilinskim dinjacima" 1985. proglašeni delom UNESCO-ve kulturne baštine. Na području šire Kapadokije pronađeno je 37 većih podzemnih gradova, od kojih je za sada samo 6 otvoreno za posetu, ali se veruje da ih ima barem stotinu: Tatlarin (oko 20 km zapadno od Nevšehira); Özkonak (14 km severoistočno od Avanosa, sa 10 spratova ispod zemlje od čega je 4 otvoreno za posetu); Mazı (18 km južno od Urgupa); Gaziemir (10 km severno od Guzel-jurta); Kaymaklı (20 km južno od Nevšehira) i Derinkuyu (30 km južno od Nevšehira). Mnogi veruju da bi pažljivim iskopavanjima, ispod svakog većeg sela na području Kapadokije mogao da se pronađe barem jedan podzemni grad. Za ovu tvrdnju postoje i ozbiljni, pisani dokazi.

Kako bi se sklonili od zimske hladnoće, letnje vrućine, ili pobegli divljim zverima, u mekanim, vulkanskim stenama (tuf) skloništa su počeli da dube još narodi bronzanog doba. Ipak, najveći deo podzemnih gradova nastao je krajem antičkog perioda kada su se u njima od rimske vojske skrivali progonjeni hrišćani (u Kapadokiji je u stenama osnovana prva monaška zajednica na svetu: http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/06/turska-severna-kapadokija.html), a zatim i kompletno stanovništvo ovih oblasti zbog sve češćih i raznovrsnih osvajača.

Ono zbog čega se ove naseobine i nazivaju podzemnim gradovima i što ih razlikuje od pećina, jeste činjenica da je u utrobi zemlje u periodu od najviše dva meseca, na velikom prostoru, uz podzemne bunare i odličan sistem ventilacije moglo da živi i radi nekoliko hiljada ljudi. Ova organizacija prostora mogla bi se uporediti sa soliterom od na primer 8 - 10 spratova, koji je umesto u visinu građen u dubinu, ispod zemlje.

Kada bi opasnost prošla, na stotine ljudi vraćalo bi se na površinu svojim napuštenim domovima. Većina podruma kuća onog vremena bila je povezana tajnim tunelima sa podzemnim gradovima. Na taj način, u slučaju opasnosti stanovništvo je veoma lako, brzo i sa površine potpuno neprimetno moglo da se evakuiše (svako kroz podrum svoje kuće), i gore na površini, ostavi osvajače u dilemi - gde su odjednom nestali svi ljudi?

Jedan od najpoznatijih Kapadokijanaca bio je čuveni arhitekta Osmanskog carstva, preobraćeni hrišćanin, Grk Sinan (XVI - XVII vek) koji potiče iz sela severoistočne Kapadokije, i koji je kažu tokom svoje karijere graditelja bio inspirisan podzemnim domovima svog zavičaja.

Najstariji zapis o podzemnim gradovima Kapadokije napisao je Ksenofon u IV veku pre naše ere. U spisu govori o ljudima iz Anadolije koji su ispod svojih kuća izdubili pećine i hodnike čime su kuće međusobno povezali, kao i o tome da su napravili ulaze u pećine u obliku bunara u koje su se spuštali merdevinama, dok su domaće životinje ulazile u podzemne gradove tunelima.

Podzemni grad Derinkuju

Derinkuyu Yeraltı Şehri

Jedan od ukupno 37 i do danas najveći pronađeni podzemni grad Kapadokije (UNESCO), dubok je 85 m i ima površinu od 4 km2. Do sada je u njemu pronađeno 8 nivoa ispod zemlje u kojima je moglo da se smesti i živi nekoliko hiljada ljudi (procene idu i do 20 000 ljudi) skrivajući se od osvajača.

U podzemnim prolazima i na spratovima, osim mesta za stanovanje pronađeni su ostaci nekadašnjih kuhinja uklesanih u steni (crna garež na tavanici određenog dela pećine, pokazatelj je dima od kuvanja), ostava za hranu i žito, polica za stvari (udubljenja unutar bočnih zidova prostorija), mesta za pravljenje vina (o čemu svedoče ostaci grožđa), čak toaleti. Neki delovi podzemlja služili su kao improvizovane crkve, ali i škole za decu. Na najvišim „spratovima“ podzemlja, pronađena su pojila za stoku.

Vazduh je do podzemlja stizao putem ventilacionih otvora - „dimnjaka“ dubine od 55 do čak 80 m, a voda iz podzemnih bunara. Često su voda iz bunara i ventilacija bili jedan isti otvor. Neki bunari međutim, nisu bili povezani sa površinom, jer se u slučaju da ih neprijatelj pronađe, strahovalo od namernog trovanja vode. Na jednom od podzemnih nivoa možete videti zasađen krompir - dokaz da su stanovnici podzemnih gradova mogli da u njemu uzgajaju biljke i tako prežive.

Na početku ili na sredini gotovo svakog hodnika, unutar zidova izbušen je prostor u kojima su se nalazili veliki kružni, kameni „točkovi“. Ako bi neko i uspeo da pronađe njihovo tajno skrovište, nekoliko seljana bi polugom zarolalo kamen i time zatvorilo dalji prilaz u dubine podzemnog grada. Kamena „kapija“ mogla je da se otvori samo polugom i to sa donje strane. Godine 1965, za posetioce je otvoreno 8 „spratova“ ovog podzemnog grada, i samo 10 % od ukupnog broja prostorija!

KAKO STIĆI: 31 km južno od Nevšehira (u smeru ka mestu nama simpatičnog naziva - Niğde).

RADNO VREME: 8.30 - 18.30 h

ULAZNICE: oko 5 evra

Prikaz podzemnog grada Derinkuju, u čije se delove silazilo iz pojedinačnih tajnih prolaza kroz podrume seoskih kuća (vertikalni "kanali" su za vazduh i vodu)

Podzemni grad Kajmakli
Kaymaklı Yeraltı Şehri

Drugi po veličini podzemni grad Kapadokije koji je moguće posetiti, sa trenutno otvorenih 4 nivoa ispod zemlje, nalazi se 10 km severnije, u mestu Kajmakli. Postoje indicije da se u Kajmakliju nalazi barem još 7 nivoa ispod zemlje koji još nisu istraženi. Početkom 2000-tih, arheolozi su otkrili tunel dužine oko 9 km (širine 2 m) koji povezuje dva najveća podzemna grada - Derinkuju i Kajmakli. Na žalost, tunel je zatvoren za posetioce zbog urušavanja krečnjačkih stena iz kojih je izdubljen, a koje se desilo negde na sredini puta između dva „grada“.

KAKO STIĆI: 19 km južno od grada Nevšehira (u smeru ka mestu Niğde i podzemnom gradu Derinkuju).

RADNO VREME: 8.30 - 18.30 h

ULAZNICE: oko 4 evra

U okolini...

Oko 45 kilometara južno od podzemnog grada Derinkuju, a desetak kilometara pre mesta Niğde nalazi se manji kompleks manastira uklesanih u steni, nastao u XI veku. U okviru kompleksa podignuta je jedna od najlepših crkava Kapadokije - Eski Gumušler (Eski Gümüşler). Zbog činjenice da je manastir bio zaboravljen sve do 60-tih godina XX veka, unutar crkve mogu se videti neke od najočuvanijih srednjovekovnih fresaka u Turskoj. Južno i istočno od mesta Niğde nalaze se interesantne krečnjačke stene planina Aladağlar - krajolik nalik onom u Kapadokiji, ili Ihlara dolini.

Jezero Nar
Nar Gölü / Narlıgöl

Osim nekoliko ugašenih vulkana, na ovom geološki interesantnom području Turske u kraterima istih možete videti i vulkanska jezera. Tri najpoznatija u Kapadokiji su: jezero Nar (Nar Gölü), jezero Adžigol („Gorko jezero“ - Acıgöl) i jezero Meke (Meke Gölü). Poslednja dva nalaze se jedan pored drugog na udaljenosti od oko 3 km, 80 km jugozapadno od planine Hasan (105 km istočno od Konje).

25 km zapadno od podzemnog grada Derinkuju, u smeru ka Ihlara dolini i selu Guzel-jurt sa leve strane ugledaćete tablu sa natpisom: „Krater gölü – 3 km“. Skrenite sa puta i pratite put koji vodi postepeno uzbrdo, sve dok se ispred vas u dolini, u krateru ugašenog vulkana na oko 1400 m nadmorske visine ne ukaže skoro pravilno, kružno tirkizno jezero. Livadsko cveće i bele vulkanske stene kojima su tu i tamo prošarane neke od zagasito-smeđih padina, nalik su tragovima snega u sred leta. Vrlo lako i na prvi pogled, na nekoj fotografiji zamenićete ga sa nekim jezerom u Alpima.

Na južnoj strani, nalazi se najpristupačniji deo jezera. Poneka kamp prikolica i ljudi pored jezera koji većinom uživaju u pogledu. Voda u kraterskom jezeru dubine do 70 m smatra se lekovitom, alkalna je i na ivici obale se vidno peni.

Na obali jezera nalaze se mali blatni krateri, u kojima „bućka“ uspavani vulkan - kao da poslednjim snagama pokušava da izbije na površinu. Tik pored obale, nešto veće rupe koje su sami napravili, lokalci kantama pune jezerskom - banjskom vodom i u njima komplet obučeni, sa suncobranima u ruci sede po čitav dan. Ako stavite ruku u vodu, koža će vam posle minut, dva biti belja i delovati mekano i glatko.

Kraterska jezerca južno i istočno od ovog jezera ponekad imaju delove iz kojih izbija hladna i one iz kojih izbija vruća voda, dok voda koja izvire iz blata ima temperaturu od oko 65º. Zbog ovih karakteristika, na samom prilazu jezeru nedavno je izgrađeno veliko hotelsko zdanje koji ne samo da ruži izgled, već će dolaskom masovnijeg turizma u skorijoj budućnosti na žalost verovatno promeniti izgled čitavog kraja.

Guzel-jurt

Güzelyurt

Zbog prelepih, gotovo pustih bezvremenih pejzaža centralnog anadolijskog platoa na nadmorskoj visini od 1485 metara, mirnog jezera i vulkana Hasana u daljini, novi - turski naziv Guzel-jurta koji je dobio tek sredinom XX veka izuzetno mu dobro pristaje. U prevodu znači „Lepi dom“ ili „Lepa zemlja“ („Güzel“ „yurt“ - transkribovano na srpski naziv mesta trebalo bi da stoji ispisan sa crticom između „l“ i „j“, inače bi se naziv u tom delu čitao kao naše slovo „lj“, zbog čega je kod nas naziv sela negde "preveden" i kao - Guzelijurt). Jedno od najautentičnijih, starih grčkih mesta ove oblasti koje danas broji nešto manje od 3800 stanovnika, nekada je nosilo naziv Gevleri, a u vizantijskom periodu - Karballa. Otprilike četvrt veka nakon nemile "razmene stanovništva" između Grčke i Turske 1920-tih, postaje Guzel-jurt.

Na obroncima brda, tj. planina koje sa jedne strane okružuju Guzel-jurt, pronađeni su arheološki ostaci oruđa praistorijskih naroda od opsidijana, zift crnog, prirodnog stakla vulkanskog porekla koje je danas uspavani džin Hasan (Hasan Daği, 3268 m) sejao svuda u krug erupcijama od pre nekoliko hiljada godina. Jedan od dva ugašena vulkana koji su oblikovali krajolik čitave Kapadokije, nalazi se oko 30 km južno od mesta (sa trga Meydan u selu, tokom vedrog dana vide se obe planine-vulkani: Erdžijes i Hasan).

Danas je selo Guzel-jurt centar južnog dela Kapadokije. Ukoliko ste odlučili da posetite ovaj deo Turske, najbolje je da svoju bazu postavite u ovom mestu.

Prema raspoloživim podacima, Guzel-jurt je osnovan u IV veku kao religiozni centar od strane jednog od tri najvažnija kapadokijska sveca - carigradskog patrijarha Grigorija, koji je kasnije kanonizovan (Sv. Grigorije Nazijanski – Bogoslov). U donjem delu mesta koje se inače smestilo na vrhu i obroncima stene, nalaze se najstariji delovi Guzel-jurta, između ostalih i crkva koju je patrijarh osnovao – Crkva Svetog Grigorija ili Kilise Camii (ili Cami Kilise - „Džamija crkva“, ulaz: oko 2,5 evra). U zidom ograđenom prostoru, sa leve strane videćete rekonstruisane nekadašnje monaške odaje, a sa desne strane, nešto dalje i bunar sa svetom, izvorskom vodom (Ayazma suyu) do kojeg se stiže strmim stepeništem. Kada su Grci napustili mesto, crkva je pretvorena u džamiju, a danas je muzej.

U ovom delu sela, među livadama i topolama unutar ruševina napuštenih grčkih kuća koje su delimično useljene onima koji nisu imali gde, pasu krave, a poneki strani turista na odmoru, četkicom i bojom na platnu pokušava da uhvati pastoralni momenat sličan onom kada su u XIX veku, u vreme britanskog poete Lorda Bajrona Evropljani otkrivali arheološka nalazišta Grčke i sklapali kockice mozaika priče o antici.

U donjem delu sela nalazi se mali podzemni grad Güzelyurt Yeraltı Şehri, a iznad, sa drugog brda u odnosu na centralno, sa vidikovca (do kojeg možete samo pešice), pružaju se panoramski pogledi na samo mesto.

Najpoznatije stare, srednjovekovne - grčke i jermenske crkve u Guzel-jurtu i u neposrednoj okolini su: Sivişli Kilise, Crkva Sv. Anargirosa (Bucak), Koç Kilise („Ovnujska“), Kömürlü Kilise („Ugljena“), Kalburlu Kilise („Rešetkasta“), Çömlekçi Kilise („Grnčarska“), Ahmatli Kilise, Azizler Damı, Cafarlar Kilise, Kulluk Kilise („Crkva Obožavanja“), Yüksek Kilise, Kızıl Kilise („Crvena“), itd.

KAKO STIĆI: Najbliže, autobusom iz grada Aksaraja (Aksaray - vožnja traje oko 1,5 sat).

GDE ODSESTI: Hotel Karballa (bivši grčki manastir) i Hotel Karvalli, možete rezervisati putem interneta. Ako želite da odsednete u tipičnoj, grčkoj kući ovog podneblja, preporuke idu u korist Halil Pension-a koji nije naročito jeftin, ali je smeštaj veoma dobar, a hrana odlična. Vremešna domaćica koja ne zna ni reč stranog jezika, tašta je vlasnika pansiona. Svakog dana, sama pravi izuzetno ukusan doručak i večeru za goste prema sopstvenom meniju. Obroci se odvijaju u fantastično uređenoj prostoriji sa starim nameštajem, za dugačkim stolom napravljenim od starih, drvenih vrata. Krajem jula, gosti pansiona u selu u sred nedođije Anadolije, osim nas iz Srbije bili su i dvoje sredovečnih Nemaca, mladi par Francuza na biciklima i troje starijih Francuza. Kuća puna gostiju verovatno je dobra preporuka za selo od tri i po hiljade duša (www.halilspension.com / oko 30 evra po osobi, za polupansion).

U okolini...

Severoistočno od Guzel-jurta (u smeru grada Niğde), nalazi se 5,5 km duga „Manastirska dolina“ (Manastır Vadisi) sa stajaćim crkvama i onim u stenama, od kojih je najinteresantnija Yüksek Kilise („Visoka crkva“) iz XIX veka, na najvišem delu stene.

7 km istočno, iza sela Sivrihisar, na poljani sa leve strane nalazi se poslednja jermenska, stajaća (da nije u steni) crkva Kapadokije - Kızıl Kilise („Crvena crkva“), tj. Crkva Svetog Spiridona, iz VI veka.

18 km zapadno od Guzel-jurta, kod sela Gaziemir pronađen je podzemni grad i do sada jedini podzemni karavansaraj u Turskoj (u tunelima su pronađeni ostaci kostiju kamila).

Kanjon - dolina Ihlara

Ihlara Vadisi

Kanjon Ihlara (nekada, na grčkom: Peristrema), najpoznatija je atrakcija južne Kapadokije koju posećuje priličan broj turista. Početak klanca nalazi se na istoku, oko 12 km jugoistočno od Guzel-jurta, a njegov kraj kod sela Selime, 14 km dalje ka severozapadu.

Sa platoa sa kojeg ga možete sagledati (u središnjem delu kanjona), njegove stene u vidu zida veoma podsećaju na njemu slične, a nama relativno poznate formacije iz savezne države Kolorado (u SAD). Na prvi pogled, jedina razlika između njih je bujna vegetacija koja se u dolini Ihlara održava zahvaljujući rečici Melendiz (Melendiz Suyu), koja teče čitavim kanjonom (Grci su ovu reku nazivali Potamus Kapadukus - “Kapadokijska reka”). Reka koja teče ka severozapadu - sve do grada Aksaraja, pod imenom Ulunmak završava put u predivnom, velikom Slanom jezeru (Tuz Gölü): http://umetnostputovanja.blogspot.com/2014/10/turska-slano-jezero.html

U najširem delu, kanjon Ihlara širok je oko 200 m, dok mu dubina varira - između 100 do 150 m. U kanjonu je nekada postojalo 105 crkvi - pećina u stenama sagrađenih između VI i XIII veka. Mesto je bilo idealno za hrišćane koji su krijući se od osvajača ovde pronašli svoje utočište, a kasniji monasi svoj skromni dom. Današnje crkve uklesane u zidove kanjona potiču iz nešto kasnijeg perioda (XI - XIII vek) i u njima možete videti interesantno, često naivno freskoslikarstvo iz vizantijskog perioda, koje se prilično razlikuje od onog u na primer srpskim crkvama. Freske ovog kraja predstavljaju mešavinu istočnog i zapadnog freskoslikarstva.

Dok je, na primer Eğritaş Kilisesi („Crkva nakrivljenog kamena“) verovatno najstarija crkva u kanjonu, Kırk Damalı Kilise („Crkva 40 crepova“) je jedna od najintrigantnijih - sagrađena je u kasnom XIII veku najverovatnije kao simbol zahvalnosti seldžučkoj vlasti i njenoj toleranciji prema hrišćanskoj zajednici. O tome svedoči i freska sa centralnim ženskim likom u ulozi ktitorke crkve, odevena u vizantijsku odoru, koja stoji pored svog muža u seldžučkom kostimu.

Na celoj dužini kanjona postoje četiri ulaza-silaska. Osim ako niste namerili da prođete ceo kanjon od početka do kraja, najbolje je da u njega siđete u „središnjem“ delu (2 km severozapadno od sela Ihlara), kod velikog parkinga-restorana-suvenirnice: Ihlara Vadisi Turistik Tesisleri. Odatle pa sve do dna kanjona ima 360 stepenika (i isto toliko nazad!). Kada se spustite u podnožje kanjona, krećite se oko 500 m ka jugoistoku, a zatim, po povratku i isto toliko ka severozapadu. Na taj način bićete u prilici da obiđete najznačajnije crkve u dolini i vidite krajolik. Ukoliko želite da vidite više, krenite ka severozapadu, u šetnju do sela Belisirme (u trajanju od 2,5 do 3 sata: 5,5 km).

Crkve u dolini Ihlara nalaze se uklesane kako u severnoj, tako i u južnoj strani kanjona (sa obe strane reke). U centralnom, turistički najposećenijem delu kanjona postoji nekoliko mostova kojima možete preći rečicu sa jedne na drugu stranu. Na većini mesta ona nije preterano duboka, te je možete pregaziti i bosonogi (prosečna dubina je otprilike do kolena, eventualno 1 m).

Predlog za obilazak Ihlara kanjona

Silaskom u kanjon u središnjem delu, odmah sa desne strane nalazi se crkva Ağaçalti Killise („Crkva ispod drveta“). Odatle nakratko krenite ka jugoistoku, do 550 m udaljene dve crkve Pürenli Seki Kılısesı („Crkva terase borovih iglica“) za koju se morate popeti 30 m uzbrdo uz stenu, i Kokar Kılıse („Mirisna crkva“).

Odatle krenite nazad i kada prođete stepenice nastavite dalje ka severozapadu kanjona (sve vreme se krećete južnom stranom reke). Nešto dalje, u podnožju stepenica videćete 100 m udaljenu Sümbüllü Kilise („Crkva zumbula“). Posle obilaska, pređite most na reci i popnite se 70 m uz stepenište, do jedne od najlepših crkvi doline - Yılanlı Kilise („Zmijska crkva“), sa freskama Satane iza tri zmije, grešnicima koji gore u Paklu i koje ujedaju zmije (čuvena je na primer, freska žene koju je zmija ujela za bradavicu jer nije dojila svoje dete).

Posle obilaska ove crkva, pređite isti most i odlučite da li ćete krenuti nazad, ili nastaviti dalje ka severozapadu do sela Belisirma. Možete obići i crkve: Kirk dam alti Kilise, Bahattin'in Samanliği Kilise, kao i Direkli Kilise („Crkva sa stubovima“) sa freskama dugoprste Bogorodice i Isusa na stubu, i Svetog Đorđa koji se bori sa troglavom aždajom.

KAKO STIĆI: U zavisnosti od toga koji ulaz izaberete, kanjon dug 14 km nalazi se 12 tj. 26 km jugozapadno od Guzel-jurta i 45 km od većeg grada Aksaraja (Aksaray). Kolski put ide južnim obodom kanjona, i na njemu postoji ukupno četiri ulaza: na početku - kod sela Ihlara; na sredini – kod velikog parkinga, restorana i info dela za turiste (Ihlara Vadisi Turistik Tesisleri); severozapadno, kod sela Belisirma (Belisırma); i na severozapadnom kraju – kod sela Selime.

RADNO VREME: 9 - 17 h

ULAZNICE: Za crkve + kanjon: oko 10 evra / samo kanjon: oko 5 evra / deca do 12 godina: oko 2,5 evra.

U okolini...

Na krajnjem severozapadnom delu kanjona, možete otići do sela Selime i panoramski pogledati čitav kraj sa stene Yaprakhisar, koja je bila deo scenografije za jedan od filmova čuvenog serijala „Rat zvezda“ (Star Wars). Na lokalnom groblju nalazi se interesantno turbe sultana Selima (Selime Sultan türbesi), a nešto dalje i crkva u steni po imenu Selime katedrala.

Termalni izvor - gejzir Ziga (Ziga kaplıcaları) , koji izbija iz stene brzinom 150 l u sekundi (temperatura vode je 47º), nalazi se u selu Yaprakhisar. Voda sa izvora bogata je kalcijumom, sodijumom i drugim mineralima (pogodna za lečenje reumatizma, metabolizma, dermatoloških, ginekoloških, oftalmoloških i neuroloških oboljenja). I drugi prirodni izvori mineralne vode u Kapadokiji nalaze se takođe blizu Ihlara doline, u mestu Ilis (48 km od Aksaraja), i kod jezera Nar. Na ovim mestima vlasti grade hotele - banjske centre. koji će verovatno naružiti ove pejzaže.

Još o Kapadokiji: