*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Severnoj Grčkoj (ISBN 978-86-7722-398-4), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Northern Greece (ISBN 978-86-7722-398-4), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
SOLUN... nađimo se kod Bele kule
 |
| Panorama Soluna / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Trijumfalna kapija cara Galerija - Kamara / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Arhitektura Soluna / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Svi postovi o GRČKOJ:
Solun je prestonica grčke provincije Makedonije i drugi po veličini grad u zemlji. Osim na srpskom, na mnogim drugim jezicima (i na grčkom) njegovo ime je Tesaloniki (Thessaloniki). Grad je 315. godine pre naše ere osnovao lokalni kralj Kasandar, i dao mu ime Tesaloniki po svojoj supruzi, polu-sestri Aleksandra Velikog. Samo ime Tesaloniki ("Tesalo" i "niki") na grčkom znači "pobeda Tesalije", istoimene oblasti koja se na jugu graniči sa Makedonijom i delimično obuhvata oblast središnje Grčke.
Malo istorije...
Jedan od prvih antičkih "auto-puteva"...
168. godine pre naše ere, Solun su osvojili Rimljani i proglasili ga prestonicom provincije Makedonije. Osamnaest godina kasnije, na severu Grčke počela je gradnja velikog puta Via Egnatia koji je prolazio kroz Solun i trebalo da spoji Konstantinopolj i zapadnu obalu zemlje (Jonsko more i grad Dyrrhacium, sada Durres tj. Drač u Albaniji), odakle su brodovi kretali dalje, put Italije.
U starim dokumentima piše da je Via Egnacija imala dva smera (u pojedinim delovima puta postojala su jasna razgraničenja) i konobe sa prenoćištem na svakih 30-ak kilometara koliko je otprilike trebalo da zaprežna kola pređu za jedan dan.
Dve hiljade godina kasnije, i današnji auto-put Egnacija (Egnatia Odos / Εγνατια οδοσ) koji ka zapadu vodi iz Soluna put luke Igumenice, spada u red izuzetno modernih saobraćajnica, a današnja glavna solunska ulica nosi isti naziv. Nekadašnji rimski decumanus (glavna ulica u pravcu istok - zapad), dobila je naziv po istoimenom rimskom konzulu Ignaciju koji je započeo gradnju.
168. godine pre naše ere, Solun su osvojili Rimljani i proglasili ga prestonicom provincije Makedonije. Osamnaest godina kasnije, na severu Grčke počela je gradnja velikog puta Via Egnatia koji je prolazio kroz Solun i trebalo da spoji Konstantinopolj i zapadnu obalu zemlje (Jonsko more i grad Dyrrhacium, sada Durres tj. Drač u Albaniji), odakle su brodovi kretali dalje, put Italije.
U starim dokumentima piše da je Via Egnacija imala dva smera (u pojedinim delovima puta postojala su jasna razgraničenja) i konobe sa prenoćištem na svakih 30-ak kilometara koliko je otprilike trebalo da zaprežna kola pređu za jedan dan.
Dve hiljade godina kasnije, i današnji auto-put Egnacija (Egnatia Odos / Εγνατια οδοσ) koji ka zapadu vodi iz Soluna put luke Igumenice, spada u red izuzetno modernih saobraćajnica, a današnja glavna solunska ulica nosi isti naziv. Nekadašnji rimski decumanus (glavna ulica u pravcu istok - zapad), dobila je naziv po istoimenom rimskom konzulu Ignaciju koji je započeo gradnju.
 |
| Bela kula / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Autoput Egnacija, ka Igumenici i Jonskom moru / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
O hrišćanstvu, Vizantiji i turskoj vladavini...
U istoriji hrišćanstva Solun je poznat kao mesto gde je prvi put na evropskom kontinentu održana hrišćanska propoved (Sveti Pavle, 50. godine naše ere). Dva i po veka kasnije, 303. godine u gradu je kao mučenik umro rimski vojnik Demetrius prethodno odbivši da se odrekne hrišćanstva. Par decenija nakon njegove smrti, hrišćanstvo je postalo zvanična religija novog Vizantijskog carstva, te je Demetrius proglašen za sveca i zaštitnika grada Soluna (Sveti DImitrije, 26. oktobar).
Nakon prestonice Konstantinopolja, Solun je vremenom postao drugi najznačajniji grad Vizantije prepun prelepih hramova vizantijske arhitekture (V do XIV vek). Godine 1430. Solun su okupirali Turci, ali je i za vreme njihove vladavine ostao glavni grad čitavog regiona. Pod turskom okupacijom ostao je nešto manje od pet vekova, a deo nove oslobođene države Grčke postao 1912. godine, upravo na Dan sveca zaštitnika (Svetog Dimitrija).
Interesantno je da je u Solunu, za vreme viševekovne osmanlijske okupacije 1881. godine rođen Mustafa Kemal - Ataturk, potonji prvi predsednik turske republike i jedna od najznačajnijih ličnosti planete u prvoj polovini XX veka. Godine 1935, Grčka je rodnu kuću Ataturka poklonila Republici Turskoj, u kojoj je danas smešten Muzej Ataturka (ul. Apostolou Pavlou 75, svakodnevno: 10 - 17 h). Zanimljivo je da prilikom ulaska, muzejske vlasti mogu strancima zatražiti na uvid pasoš jer se kuća smatra vlasništvom druge države - Turske.
Godine 1997, Solun je bio proglašen kulturnom prestonicom Evrope.
 |
| Solunski balkoni / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Gornji grad...
Između Atinjana na jugu i Solunaca na severu zemlje, oduvek su postojale sitne lokalne razmirice oko toga čiji je grad značajniji i lepši, ili čiji klub (fudbalski ili košarkaški) bolji. Iako Atina ima prelep položaj, čuveni Akropolj i luku Pirej, postoje oni koji smatraju da je Solun lepši.
Između Atinjana na jugu i Solunaca na severu zemlje, oduvek su postojale sitne lokalne razmirice oko toga čiji je grad značajniji i lepši, ili čiji klub (fudbalski ili košarkaški) bolji. Iako Atina ima prelep položaj, čuveni Akropolj i luku Pirej, postoje oni koji smatraju da je Solun lepši.
Sa populacijom od oko 400 000 ljudi (skoro milion, u širem gradskom području), Solun je zaista prilično razuđen i interesantan grad. Smešten u neposrednoj blizini velikog Solunskog polja - ravnice na ušću reke Vardar u more, jedan je od najposećenijih gradova Grčke, omiljen i našim turistima. Velika većina verovatno će prošetati njegovim centralnim delom, ulicom Egnatia odos i videti Belu kulu tik uz obalu mora, ili posetiti njegova južna predgrađa u kojima su stacionirani veliki šoping centri. Ipak, jedan od najlepših delova grada Soluna je njegov gornji deo Ano Poli, sa zidinama stare srednjovekovne tvrđave i prelepim pogledom na čitav Solunski zaliv.
 |
| Gornji grad - Ano Poli / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Gornji grad - Ano Poli / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Ranohrišćanske gradske zidine Kastro (Epimenidou), sagrađene
su u doba Vizantije za vreme vladavine cara Teodosija. Duž zidina čija dužina danas iznosi oko 3 km
nalazi se stari deo grada, tj. Gornji grad (na grčkom - Ano Poli), dok se na
njihovom istočnom kraju smestila kula Trigonia / Τριγονια, najočuvanija od 6 preostalih srednjovekovnih
kula odakle se nizbrdo pruža predivan pogled na grad. Šetajući ovim delom grada primetićete priličan
broj renoviranih starih kuća, pretežno iz Osmanlijskog perioda. Ovde se nalaze i neke od najvažnijih
vizantijskih crkvi, kao Osios David (vizantijski mozaici iz V veka: portret "Slava Tvorca" ili "Vizija
Ezekijela", UNESCO), Agios Nikolaos Orfanos i Manastir
Vlatadon.
Manastir Vlatadon (Μονη Βλαταδων) iz XIV veka jedan od nekoliko najvažnijih solunskih bogomolja iz perioda Vizantije i jedini aktivni manastir u Solunu (od nekadašnjih 20). Sagrađen je tačno na mestu sa kojeg je po predanju, hrišćanstvo na ovim prostorima po prvi put propovedao Apostol Pavle, kada je 50. godine naše ere posetio grad. Sada se u njemu nalazi sedište Bogoslovske akademije i biblioteka.
Podizanje manastira finansirala su vizantijska carica Ana (iz familije Paleologa) i car Andronikus III, zbog čega je ovaj manastir nekada nosio prefiks - carski. U kasnijem periodu, ali i danas, mnogi ga znaju pod imenom Manastir Kavus (cavus - komandni), zbog turskog vojnog garnizona koji je bio postavljen u blizini prilikom okupacije, u XIV veku. Kada je 1983. godine počela restauracija manastira, otkrivene su freske iz XI veka, dokaz da je i pre podizanja manastira u XIV veku, na ovom mestu postojala crkva.
Manastir Vlatadon (Μονη Βλαταδων) iz XIV veka jedan od nekoliko najvažnijih solunskih bogomolja iz perioda Vizantije i jedini aktivni manastir u Solunu (od nekadašnjih 20). Sagrađen je tačno na mestu sa kojeg je po predanju, hrišćanstvo na ovim prostorima po prvi put propovedao Apostol Pavle, kada je 50. godine naše ere posetio grad. Sada se u njemu nalazi sedište Bogoslovske akademije i biblioteka.
Podizanje manastira finansirala su vizantijska carica Ana (iz familije Paleologa) i car Andronikus III, zbog čega je ovaj manastir nekada nosio prefiks - carski. U kasnijem periodu, ali i danas, mnogi ga znaju pod imenom Manastir Kavus (cavus - komandni), zbog turskog vojnog garnizona koji je bio postavljen u blizini prilikom okupacije, u XIV veku. Kada je 1983. godine počela restauracija manastira, otkrivene su freske iz XI veka, dokaz da je i pre podizanja manastira u XIV veku, na ovom mestu postojala crkva.
 |
| Gornji grad, Manastir Vlatadon / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Gornji grad / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Osim Gornjeg grada, na skverovima između ulica
samog centra Soluna, na svakih stotinak metara nalazi se neka manja ili
veća, više ili manje značajna crkva iz perioda Vizantije. Solun je grad sa najviše spomenika vizantijske
kulture u Evropi, koje možete videti i posetivši Vizantijski muzej.
Osim iz perioda Vizantije, u centru Soluna nalaze se i građevine iz perioda antike, one najznačajnije nastale za vreme vladavine Rima. Najčuveniji hram-crkva-džamija-muzej Rotonda, stotinak metara udaljena trijumfalna kapija rimskog cara Galerija - Kamara, kao i ostaci Galerijeve palate (svi iz III veka naše ere), nalaze se u samom centru Soluna, jedni preko puta drugih u odnosu na glavnu gradsku ulicu - Egnatia odos. Kao i pre mnogo vekova, ulica Egnacija i danas predstavlja žilu kucavicu grada, deo puta koji je od Soluna vodio ka gotovo celom tada poznatom svetu, Jadranskom moru i Rimu na zapadu, i Konstantinopolju na istoku.
Godine 1988. UNESCO je grupu solunskih starohrišćanskih i vizantijskih crkvi proglasio delom svetske kulturne baštine. Na spisku su: Rotonda i Manastir Latomou, i crkve: Acheiropolitos, Agios Dimitrios, Agia Sofia, Panagia ton Chalkeon, Argoi Apostoloi, Agios Nikolaos Orfanou i Agios Panteleimon.
Osim iz perioda Vizantije, u centru Soluna nalaze se i građevine iz perioda antike, one najznačajnije nastale za vreme vladavine Rima. Najčuveniji hram-crkva-džamija-muzej Rotonda, stotinak metara udaljena trijumfalna kapija rimskog cara Galerija - Kamara, kao i ostaci Galerijeve palate (svi iz III veka naše ere), nalaze se u samom centru Soluna, jedni preko puta drugih u odnosu na glavnu gradsku ulicu - Egnatia odos. Kao i pre mnogo vekova, ulica Egnacija i danas predstavlja žilu kucavicu grada, deo puta koji je od Soluna vodio ka gotovo celom tada poznatom svetu, Jadranskom moru i Rimu na zapadu, i Konstantinopolju na istoku.
Godine 1988. UNESCO je grupu solunskih starohrišćanskih i vizantijskih crkvi proglasio delom svetske kulturne baštine. Na spisku su: Rotonda i Manastir Latomou, i crkve: Acheiropolitos, Agios Dimitrios, Agia Sofia, Panagia ton Chalkeon, Argoi Apostoloi, Agios Nikolaos Orfanou i Agios Panteleimon.
 |
| Crkva Svete Sofije / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Crkva
Svetog Dimitrija Solunskog / Αγιοσ Δημήτριοσ τησ Θεσαλονικησ
Crkva predstavlja centralni hram posvećen solunskom zaštitniku - Svetom Dimitriju. Prva crkva Svetog Dimitrija bila je sagrađena još 313. godine naše ere na mestu Rimskih kupatila, posvećena rimskom vojniku Demetrijusu koji je među prvima primio hrišćanstvo i zbog toga stradao (bio zatvoren, ubijen i bačen u bunar od strane rimskih vojnika), zbog čega je kasnije proglašen mučenikom i postao zaštitnik grada Soluna. Svoj konačni izgled dobila je u prvoj polovini VII veka i ubrzo postala najvažnija crkva u gradu, sa malim, višeugaonim hramom (Ciborium) ukrašenim srebrom, simboličnim grobom sveca. Takođe, za vreme arheoloških iskopavanja tokom 30-tih i 40-tih godina XX veka, ispod temelja crkve pronađen je bunar - verovatno isti onaj u koji su rimski vojnici bacili telo Dimitrija.
Na prizemnom nivou crkve još su vidljivi delovi šest mozaika sa prikazima Svetog Dimitrija koji se smatraju nekim od najranijih vizantijskih mozaika. Interesantno je da na jednom od njih piše kako je nastao "u slavu Neba koje je spasilo Solun od najezde Slovena 612. godine". Krajem XV veka, pa sve do 1912. godine, crkva je bila pretvorena u džamiju, a 1917. godine je prilično oštećena u velikom požaru koji je zahvatio čitav grad.
Kada je Solun postao deo Vizantijskog carstva, Sveti Dimitrije proglašen je svecem i zaštitnikom grada. Slavi se 26. oktobra, kada se širom Soluna organizuje niz svečanosti.
Crkva predstavlja centralni hram posvećen solunskom zaštitniku - Svetom Dimitriju. Prva crkva Svetog Dimitrija bila je sagrađena još 313. godine naše ere na mestu Rimskih kupatila, posvećena rimskom vojniku Demetrijusu koji je među prvima primio hrišćanstvo i zbog toga stradao (bio zatvoren, ubijen i bačen u bunar od strane rimskih vojnika), zbog čega je kasnije proglašen mučenikom i postao zaštitnik grada Soluna. Svoj konačni izgled dobila je u prvoj polovini VII veka i ubrzo postala najvažnija crkva u gradu, sa malim, višeugaonim hramom (Ciborium) ukrašenim srebrom, simboličnim grobom sveca. Takođe, za vreme arheoloških iskopavanja tokom 30-tih i 40-tih godina XX veka, ispod temelja crkve pronađen je bunar - verovatno isti onaj u koji su rimski vojnici bacili telo Dimitrija.
Na prizemnom nivou crkve još su vidljivi delovi šest mozaika sa prikazima Svetog Dimitrija koji se smatraju nekim od najranijih vizantijskih mozaika. Interesantno je da na jednom od njih piše kako je nastao "u slavu Neba koje je spasilo Solun od najezde Slovena 612. godine". Krajem XV veka, pa sve do 1912. godine, crkva je bila pretvorena u džamiju, a 1917. godine je prilično oštećena u velikom požaru koji je zahvatio čitav grad.
Kada je Solun postao deo Vizantijskog carstva, Sveti Dimitrije proglašen je svecem i zaštitnikom grada. Slavi se 26. oktobra, kada se širom Soluna organizuje niz svečanosti.
KAKO STIĆI: Ulica
Agiou Dimitriou (ugao sa ulicom Agiou Nikolaou i Egnatia)
RADNO VREME: Novembar - mart: 8.30 - 15 h. April - oktobar: ponedeljkom 12.30 - 19 h, utorak - subota 8 - 20 h. Nedeljom: 10.30 - 20 h / Ulaz je slobodan.
RADNO VREME: Novembar - mart: 8.30 - 15 h. April - oktobar: ponedeljkom 12.30 - 19 h, utorak - subota 8 - 20 h. Nedeljom: 10.30 - 20 h / Ulaz je slobodan.
 |
| Crkva Svetog Dimitrija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Crkva Svetog Dimitrija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Ostaci Agore i Rimskog foruma /
Ρωμαικη Αγορα
Dva bloka ulica niže u odnosu na crkvu Svetog Dimitrija, nalazi se velika površina između zgrada i na njoj arheološki lokalitet starogrčke Agore (tržnice). U II veku, Rimljani koji su grad osvojili tržnicu su pretvorili u Forum, na dva nivoa. Otkriven 60-tih godina XX veka prilikom kopanja temelja za novu zgradu, forum je u rimskom periodu predstavljao sam centar grada, sa mnogobrojnim prodavnicama i pozorištem. Antički teatar jedan je od najočuvanijih delova foruma, gde se i danas, tokom leta održavaju koncerti.
Dva bloka ulica niže u odnosu na crkvu Svetog Dimitrija, nalazi se velika površina između zgrada i na njoj arheološki lokalitet starogrčke Agore (tržnice). U II veku, Rimljani koji su grad osvojili tržnicu su pretvorili u Forum, na dva nivoa. Otkriven 60-tih godina XX veka prilikom kopanja temelja za novu zgradu, forum je u rimskom periodu predstavljao sam centar grada, sa mnogobrojnim prodavnicama i pozorištem. Antički teatar jedan je od najočuvanijih delova foruma, gde se i danas, tokom leta održavaju koncerti.
KAKO STIĆI: Trg Plateia
Dikastirion. Između ulica:
Olympou, Filippou, Agnostoy Stratiotoy i Maked. Amynis / Nalazi
se na otvorenom prostoru
 |
| Rimska agora / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Ulica i Trg Aristotelos / Πλατεια Αριστοτέλουσ
Moderni deo Soluna, zona bez automobila - šetalište sa kafeterijama i
prodavnicama, čini ulica Aristotelos koja se postepeno spušta ka moru. Omiljeno je
mesto za izlazak mlađe populacije. Na kraju ulice koja na putu ka moru preseca nekoliko
najvažnijih gradskih avenija, nalazi se veliki Trg
Aristotelos.
 |
| Ulica Aristotelos / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Ulica Aristotelos / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Stara pijaca Modiano / Κεντρικη στοα (Kentriki stoa)
Živopisnu pijacu staklenog krova iz 1922. osnovala je istoimena jevrejska familija, kao centralno mesto trgovine u gradu. Jedno vreme, glavnu atrakciju pijace činili su ulični muzičari, medvedi i njihovi vlasnici - Cigani. Iako u Solunu danas postoje modernije i veće pijace, ovde se još uvek prodaje riba i meso, masline i sir, začini, voće i povrće, kuhinjski pribor i garderoba. U zabačenim pasažima pijace i oko nje, nalaze se uličice sa restorančićima i malim kioscima za ćevapčiće (kebab) i moderni kafei. Ispred pijace još uvek postoji staro tursko kupatilo (Giahoudi Hamam). U porodičnoj kući bogatog trgovca Eli Modiana koji je osnovao pijacu (Vas. Sofias 68), danas se nalazi Etnografski muzej i Muzej folklora Makedonije.
Živopisnu pijacu staklenog krova iz 1922. osnovala je istoimena jevrejska familija, kao centralno mesto trgovine u gradu. Jedno vreme, glavnu atrakciju pijace činili su ulični muzičari, medvedi i njihovi vlasnici - Cigani. Iako u Solunu danas postoje modernije i veće pijace, ovde se još uvek prodaje riba i meso, masline i sir, začini, voće i povrće, kuhinjski pribor i garderoba. U zabačenim pasažima pijace i oko nje, nalaze se uličice sa restorančićima i malim kioscima za ćevapčiće (kebab) i moderni kafei. Ispred pijace još uvek postoji staro tursko kupatilo (Giahoudi Hamam). U porodičnoj kući bogatog trgovca Eli Modiana koji je osnovao pijacu (Vas. Sofias 68), danas se nalazi Etnografski muzej i Muzej folklora Makedonije.
KAKO STIĆI: Blok između ulica Aristotelous, Ermou, Vas. Irakleiou i Komninon (Karolou)
RADNO VREME: Ponedeljkom, sredom i subotom 8.30 - 14.30; utorkom, četvrtkom, petkom: 8.30 - 13.30 i 17.30 - 20.30 h. Tokom letnjih meseci: 8 - 17 h.
RADNO VREME: Ponedeljkom, sredom i subotom 8.30 - 14.30; utorkom, četvrtkom, petkom: 8.30 - 13.30 i 17.30 - 20.30 h. Tokom letnjih meseci: 8 - 17 h.
 |
| Pijaca Modiano / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Crkva Svete Sofije / Αγια Σοφια
Sazidana u VIII veku po uzoru na istoimenu u Konstantinopolju, arhitektonski gledano crkva je tipični predstavnik vizantijske crkvene gradnje, sa upisanim grčkim krstom u osnovi i kružnom kupolom u središnjem delu. Tokom IV krstaškog rata, venecijanski krstaši su Svetu Sofiju pretvorili u Solunsku katedralu, dok je 1430. godine, posle osvajanja Turaka postala džamija. Jedna je od nekoliko vizantijskih spomenika kulture grada Soluna koje je 1988. godine UNESCO proglasio svetskom kulturnom baštinom. Preko puta Svete Sofije, ispod nivoa ulice nalazi se kompleks Katakombi Jovana Preteče.
Sazidana u VIII veku po uzoru na istoimenu u Konstantinopolju, arhitektonski gledano crkva je tipični predstavnik vizantijske crkvene gradnje, sa upisanim grčkim krstom u osnovi i kružnom kupolom u središnjem delu. Tokom IV krstaškog rata, venecijanski krstaši su Svetu Sofiju pretvorili u Solunsku katedralu, dok je 1430. godine, posle osvajanja Turaka postala džamija. Jedna je od nekoliko vizantijskih spomenika kulture grada Soluna koje je 1988. godine UNESCO proglasio svetskom kulturnom baštinom. Preko puta Svete Sofije, ispod nivoa ulice nalazi se kompleks Katakombi Jovana Preteče.
KAKO STIĆI: Pavlou Mela Odos - (Trg) Plateia Agias Sofias
RADNO VREME: Utorak - nedelja, zimi: 9 - 19 h, leti: 8 - 13 h i 17 - 21 h
ULAZNICE: Ulaz je slobodan
 |
| Crkva Svete Sofije / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Trijumfalna kapija - Kamara /
Καμάρα
U istočnom delu ulice Egnacije (Egnatia odos), u samom centru sa leve strane ugledaćete ostatke trijumfalne kapije cara Galerija - Kamaru ("slavoluk" na grčkom). Ovaj rimski tetrarh (ko-vladar), "Cezar Istočne Makedonije" kako su ga još zvali, sagradio je kapiju između 298. i 303. godine, kao simbol svoje pobede nad Persijancima - dinastijom Sasanida (mermerni reljefi koji čine veliku većinu kapije prikazuju detalje iz borbi cara Galerija sa Persijancima). Iako ova kapija sazidana u cigli i obložena mermerim reljefnim dekoracijama, sa trostrukim lukom za prolaz odavno više nije cela, ipak je dobar deo ostao neoštećen. Na kapiji možete videti samo tri, od nekadašnjih osam stubova. Po izgradnji, širina celokupne kapije iznosila je nešto manje od 20 m, visine oko 12,5 m.
U istočnom delu ulice Egnacije (Egnatia odos), u samom centru sa leve strane ugledaćete ostatke trijumfalne kapije cara Galerija - Kamaru ("slavoluk" na grčkom). Ovaj rimski tetrarh (ko-vladar), "Cezar Istočne Makedonije" kako su ga još zvali, sagradio je kapiju između 298. i 303. godine, kao simbol svoje pobede nad Persijancima - dinastijom Sasanida (mermerni reljefi koji čine veliku većinu kapije prikazuju detalje iz borbi cara Galerija sa Persijancima). Iako ova kapija sazidana u cigli i obložena mermerim reljefnim dekoracijama, sa trostrukim lukom za prolaz odavno više nije cela, ipak je dobar deo ostao neoštećen. Na kapiji možete videti samo tri, od nekadašnjih osam stubova. Po izgradnji, širina celokupne kapije iznosila je nešto manje od 20 m, visine oko 12,5 m.
KAKO STIĆI: U ulici Egnatia, na uglu sa ulicom Dimitrios Gounari, blizu Rotonde / Nalazi se na otvorenom prostoru.
 |
| Trijumfalna kapija cara Galerija - Kamara / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Hram-crkva- džamija-muzej:
Crkva Svetog Đorđa - Rotonda / Αγ. Γεωργιου - Ροτοντα
Stotinak metara od Trijumfalne kapije nalazi se Crkva Svetog Georgija, tj. Đorđa - Rotonda, kružno zdanje koje potiče iz rimskog perioda. Hram je sagrađen između 293. i 310. godine kao deo kompleksa zdanja cara Galerija (zajedno sa slavolukom i palatom) i služio kao Jupiterov hram, iako neki tvrde da je trebalo da bude i njegova grobnica. Međutim, kada je 311. godine car Galerije umro, sahranjen je u njegovoj drugoj palati Felix Romuliana, u Gamzigradu kod Zaječara, u Srbiji. Rotonda je ostala prazna sve do 90-tih godina IV veka, kada je car Konstantin rešio da unutrašnjost građevine ukrasi prelepim ranohrišćanskim mozaicima (na pr. "Sveci u molitvi") i pretvori ga u crkvu.
Osnovu građevine čini cigla debljine 6 metara. Verovatno i iz tog razloga, ostala je otporna na mnogobrojne zemljotrese koji su bili uzrok nestanka mnogih znamenitosti u ovom delu sveta. Visina zdanja iznosi 30 m, sa prečnikom kupole od 24,5 m. Zbog svog kružnog oblika Crkva Svetog Đorđa je prozvana "Rotonda".
Kada su 1590. godine Turci okupirali Grčku, Crkva - Rotonda je pretvorena u džamiju Hortadži Sulejman Efendi i dodat joj je minaret. Nakon oslobođenja od Turaka, 1912. je ponovo pretvorena u crkvu, ali je minaret ostavljen.
Rotonda je oštećena u zemljotresu 1978. godine, ali je obnovljena i pretvorena u muzej - lapidarium. Njena istorija i sudbina veoma su slični istanbulskoj Aja Sofiji.
Danas je Rotonda deo Solunskog univerziteta i u njoj se često organizuju ceremonije u slavu Svetog Đorđa. Iako je verovatno najstarija očuvana crkva u severnoj Grčkoj, neki u zemlji čak tvrde da je i najstarija na svetu. Ipak, postoji barem još nekoliko crkvi na Balkanu, a naročito u Maloj Aziji i na Bliskom Istoku koje su ozbiljniji pretendenti na ovu laskavu titulu.
Crkva Svetog Đorđa - Rotonda / Αγ. Γεωργιου - Ροτοντα
Stotinak metara od Trijumfalne kapije nalazi se Crkva Svetog Georgija, tj. Đorđa - Rotonda, kružno zdanje koje potiče iz rimskog perioda. Hram je sagrađen između 293. i 310. godine kao deo kompleksa zdanja cara Galerija (zajedno sa slavolukom i palatom) i služio kao Jupiterov hram, iako neki tvrde da je trebalo da bude i njegova grobnica. Međutim, kada je 311. godine car Galerije umro, sahranjen je u njegovoj drugoj palati Felix Romuliana, u Gamzigradu kod Zaječara, u Srbiji. Rotonda je ostala prazna sve do 90-tih godina IV veka, kada je car Konstantin rešio da unutrašnjost građevine ukrasi prelepim ranohrišćanskim mozaicima (na pr. "Sveci u molitvi") i pretvori ga u crkvu.
Osnovu građevine čini cigla debljine 6 metara. Verovatno i iz tog razloga, ostala je otporna na mnogobrojne zemljotrese koji su bili uzrok nestanka mnogih znamenitosti u ovom delu sveta. Visina zdanja iznosi 30 m, sa prečnikom kupole od 24,5 m. Zbog svog kružnog oblika Crkva Svetog Đorđa je prozvana "Rotonda".
Kada su 1590. godine Turci okupirali Grčku, Crkva - Rotonda je pretvorena u džamiju Hortadži Sulejman Efendi i dodat joj je minaret. Nakon oslobođenja od Turaka, 1912. je ponovo pretvorena u crkvu, ali je minaret ostavljen.
Rotonda je oštećena u zemljotresu 1978. godine, ali je obnovljena i pretvorena u muzej - lapidarium. Njena istorija i sudbina veoma su slični istanbulskoj Aja Sofiji.
Danas je Rotonda deo Solunskog univerziteta i u njoj se često organizuju ceremonije u slavu Svetog Đorđa. Iako je verovatno najstarija očuvana crkva u severnoj Grčkoj, neki u zemlji čak tvrde da je i najstarija na svetu. Ipak, postoji barem još nekoliko crkvi na Balkanu, a naročito u Maloj Aziji i na Bliskom Istoku koje su ozbiljniji pretendenti na ovu laskavu titulu.
RADNO VREME: Utorak
- petak: 9 - 19 h
 |
| Rotonda / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Mozaici u kupoli Rotonde / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Rotonda, mozaici / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Ostaci Galerijeve palate
Sa donje strane ulice Egnatia, tačno preko puta trijumfalne kapije - Kamare, pređite ulicu i krenite ka moru. U ulici koja je delom pešačka zona, ubrzo ćete naići na prazan prostor između zgrada sa arheološkim nalazištem - ostacima palate cara Galerija, i delovima hipodroma.
Osim u Srbiji, na arheološkom nalazištu Gamzigrad kod Zaječara (Felix Romuliana, 2007. proglašena UNESCO-vom kulturnom baštinom), i ovde možete videti ostatke kompleksa prve palate cara Galerija, ali u nešto lošijem stanju.
Zbog mnogobrojnih osvajača i zuba vremena, arheološka nalazišta severne Grčke prilično su slabo očuvana (osim izuzetaka, na pr. Vergina). Ipak, mnoga značajna otkrića sa lokaliteta otkrivena su netaknuta ispod nivoa zemlje, a većina pronađenih predmeta čuva se u Arheološkom muzeju Soluna.
Sa donje strane ulice Egnatia, tačno preko puta trijumfalne kapije - Kamare, pređite ulicu i krenite ka moru. U ulici koja je delom pešačka zona, ubrzo ćete naići na prazan prostor između zgrada sa arheološkim nalazištem - ostacima palate cara Galerija, i delovima hipodroma.
Osim u Srbiji, na arheološkom nalazištu Gamzigrad kod Zaječara (Felix Romuliana, 2007. proglašena UNESCO-vom kulturnom baštinom), i ovde možete videti ostatke kompleksa prve palate cara Galerija, ali u nešto lošijem stanju.
Zbog mnogobrojnih osvajača i zuba vremena, arheološka nalazišta severne Grčke prilično su slabo očuvana (osim izuzetaka, na pr. Vergina). Ipak, mnoga značajna otkrića sa lokaliteta otkrivena su netaknuta ispod nivoa zemlje, a većina pronađenih predmeta čuva se u Arheološkom muzeju Soluna.
 |
| Ostaci Palate cara Galerija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Na obali mora
Bela kula – Lefkos Pirgos / Λευκόσ Πύργοσ
(deo Vizantijskog muzeja)
U centru grada, na obali mora uzdiže se cilindrična, kamena građevina - Bela kula (na grčkom Lefkos Pirgos), zvanični simbol grada Soluna. Tik uz more, na početku parka i šetališta, ova kula, ujedno i muzej, dobra je odrednica za one koji se lako izgube u nepoznatom gradu.
Kula je bila deo nekadašnjih gradskih zidina (uništene 1866), kod istočnog ulaza u Solun, odvajajući Jevrejsku četvrt od ostatka grada (u četvrti je živelo oko 50 000 Jevreja prognanih iz Španije). Kulu su početkom XVI veka sagradili Turci na temeljima starije, vizantijske kule iz XII veka, kao deo odbrambenog sistema grada, sedišta garnizona, ali i za potrebe zloglasnog zatvora.
Prema nekim izvorima, za izgled Bele kule bio je zadužen čuveni arhitekta sultana Sulejmana Veličanstvenog - Sinan, poreklom poturčeni Grk iz Kapadokije, isti onaj veliki graditelj zaslužan za Most na Drini (kod Višegrada), delove Topkapi Saraja, Sulejmanovu i neke druge džamije Istanbula, ali i mnoge odbrambene kule širom Osmanskog carstva (kula u Valoni, u Albaniji, na primer). Tokom turske okupacije u njoj su ubijani janjičari, i ne samo oni, pa je iz tog razloga kula dugo nosila naziv Krvava ili Crvena kula. Tek po oslobođenju od Turaka, po Prvom balkanskom ratu 1912. godine grčki kralj Georgije I naredio je da se kula ofarba u belo i simboličnim "čišćenjem" prekinuo lanac njene krvave istorije (interesantno je da je isti kralj ubijen godinu dana kasnije nedaleko od kule).
Kula je postala dom jednog dela kolekcije solunskog Muzeja vizantijske kulture - istorije grada Soluna (kolekcija skulptura i fresaka, delova podnih i zidnih mozaika, ikone, novčići, stari spisi, grnčarija, predmeti od stakla i metala, itd). Iako kula već dugo nije bele već više sivkaste boje, njeno ime je do danas ostalo isto.
Tačno preko puta Bele kule, na račvanju ulica Vasilias Sofias i Germanou Nikolaou nalazi se Državni teatar (Kratiko Teatro / Κρατικο Θεατρο), takođe galerija slika i biblioteka. Tokom skoro čitave godine u teatru se organizuju dramske i baletske predstave.
Bela kula – Lefkos Pirgos / Λευκόσ Πύργοσ
(deo Vizantijskog muzeja)
U centru grada, na obali mora uzdiže se cilindrična, kamena građevina - Bela kula (na grčkom Lefkos Pirgos), zvanični simbol grada Soluna. Tik uz more, na početku parka i šetališta, ova kula, ujedno i muzej, dobra je odrednica za one koji se lako izgube u nepoznatom gradu.
Kula je bila deo nekadašnjih gradskih zidina (uništene 1866), kod istočnog ulaza u Solun, odvajajući Jevrejsku četvrt od ostatka grada (u četvrti je živelo oko 50 000 Jevreja prognanih iz Španije). Kulu su početkom XVI veka sagradili Turci na temeljima starije, vizantijske kule iz XII veka, kao deo odbrambenog sistema grada, sedišta garnizona, ali i za potrebe zloglasnog zatvora.
Prema nekim izvorima, za izgled Bele kule bio je zadužen čuveni arhitekta sultana Sulejmana Veličanstvenog - Sinan, poreklom poturčeni Grk iz Kapadokije, isti onaj veliki graditelj zaslužan za Most na Drini (kod Višegrada), delove Topkapi Saraja, Sulejmanovu i neke druge džamije Istanbula, ali i mnoge odbrambene kule širom Osmanskog carstva (kula u Valoni, u Albaniji, na primer). Tokom turske okupacije u njoj su ubijani janjičari, i ne samo oni, pa je iz tog razloga kula dugo nosila naziv Krvava ili Crvena kula. Tek po oslobođenju od Turaka, po Prvom balkanskom ratu 1912. godine grčki kralj Georgije I naredio je da se kula ofarba u belo i simboličnim "čišćenjem" prekinuo lanac njene krvave istorije (interesantno je da je isti kralj ubijen godinu dana kasnije nedaleko od kule).
Kula je postala dom jednog dela kolekcije solunskog Muzeja vizantijske kulture - istorije grada Soluna (kolekcija skulptura i fresaka, delova podnih i zidnih mozaika, ikone, novčići, stari spisi, grnčarija, predmeti od stakla i metala, itd). Iako kula već dugo nije bele već više sivkaste boje, njeno ime je do danas ostalo isto.
Tačno preko puta Bele kule, na račvanju ulica Vasilias Sofias i Germanou Nikolaou nalazi se Državni teatar (Kratiko Teatro / Κρατικο Θεατρο), takođe galerija slika i biblioteka. Tokom skoro čitave godine u teatru se organizuju dramske i baletske predstave.
KAKO STIĆI: U centru grada, na obali mora: Odos Nikis i Odos Pavlou Mela.
RADNO VREME: Utorak - nedelja: 8.30 - 19 h. Zatvoren: ponedeljkom i praznicima.
ULAZNICE: Oko 5 evra, deca do 18 godina starosti - besplatno (ili: objedinjena ulaznica sa Vizantijskim muzejem).
ULAZNICE: Oko 5 evra, deca do 18 godina starosti - besplatno (ili: objedinjena ulaznica sa Vizantijskim muzejem).
 |
| Bela kula / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Šetalište kraj mora (ulicom
Leoforos Nikis / Vasiliou Konstantinou)
Ulica i Trg Aristotelos / Πλατεια Αριστοτέλουσ
Preko puta Bele kule nalazi manji spomenik Filipu II Makedonskom, a tik uz more, u parku Bele Kule (Παρκο Λευκου Πυργου) i veliki spomenik Aleksandru Velikom na konju.
Od Bele kule možete krenuti ka zapadu, u šetnju kraj obale mora ulicom Leoforos Nikis / Vasiliou Konstantinou (Λεωφοροσ Νικησ / Βασιλιου Κωνσταντιου) sve do trga Aristotelos i glavne luke. Na samoj obali postoji veliki broj kafića i restorana.
Najpopularniji deo šetališta nalazi se u zapadnom delu oko Trga Aristotelos, na početku istoimene pešačke ulice koja od obale mora postepenom uzbrdicom (pod pravim uglom) ulazi u kopno.
U ovoj širokoj i lepo uređenoj ulici, sa peščanim satom u obliku raznobojnog cveća i negovanom travom u središnjem delu, tokom leta postavljene su bašte mnogobrojnih kafea i restorana, kao i ekspres-restorani brze hrane. Ako želite sendviče ili neke od specijaliteta sličnih onim u Mc Donald's restoranima, ne morate sesti u lokal već ih možete kupiti i za poneti.
Većina gradskih dešavanja, uključujući koncerte na otvorenom, festivale i proslave, ali i politički skupovi, obično se održavaju u ovoj ulici i na ovom skveru.
Ulica i Trg Aristotelos / Πλατεια Αριστοτέλουσ
Preko puta Bele kule nalazi manji spomenik Filipu II Makedonskom, a tik uz more, u parku Bele Kule (Παρκο Λευκου Πυργου) i veliki spomenik Aleksandru Velikom na konju.
Od Bele kule možete krenuti ka zapadu, u šetnju kraj obale mora ulicom Leoforos Nikis / Vasiliou Konstantinou (Λεωφοροσ Νικησ / Βασιλιου Κωνσταντιου) sve do trga Aristotelos i glavne luke. Na samoj obali postoji veliki broj kafića i restorana.
Najpopularniji deo šetališta nalazi se u zapadnom delu oko Trga Aristotelos, na početku istoimene pešačke ulice koja od obale mora postepenom uzbrdicom (pod pravim uglom) ulazi u kopno.
U ovoj širokoj i lepo uređenoj ulici, sa peščanim satom u obliku raznobojnog cveća i negovanom travom u središnjem delu, tokom leta postavljene su bašte mnogobrojnih kafea i restorana, kao i ekspres-restorani brze hrane. Ako želite sendviče ili neke od specijaliteta sličnih onim u Mc Donald's restoranima, ne morate sesti u lokal već ih možete kupiti i za poneti.
Većina gradskih dešavanja, uključujući koncerte na otvorenom, festivale i proslave, ali i politički skupovi, obično se održavaju u ovoj ulici i na ovom skveru.
 |
| Spomenik Aleksandru Velikom / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Spomenik Filipu II Makedonskom / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Arheološki muzej / Αρχαιολογικο μουσειο
U blizini Bele kule nalazi se jedan od najinteresantnijih arheoloških muzeja Evrope - solunski Arheološki muzej. Poseduje ogromnu arheološku zbirku počev od perioda od praistorije, pa sve do kraja starog veka, uključujući i artefakte iz grobnice Filipa Makedonskog (deo se nalazi na lokalitetu grobnice, u Vergini) i jedan od retkih rukopisa na papirusu pronađenih u Grčkoj, iz III veka pre naše ere.
Postavka muzeja podeljena je u nekoliko celina: Praistorija; Nastanak prvih gradova (11000 - 700 godine p. n. ere); Makedonija od VII veka p. n. ere do kasne antike; Solun, metropola Makedonije (sa ostacima iz Galerijeve palate i još nekih antičkih ruševina u gradu, i mozaike iz perioda helenizma); i - Makedonsko zlato. U muzeju možete videti rekonstrukciju antičkog jonskog hrama, kao i multimedijalne prezentacije: Gde je sakriven antički grad i turu kroz kompleks Galerijevih spomenika.
U blizini Bele kule nalazi se jedan od najinteresantnijih arheoloških muzeja Evrope - solunski Arheološki muzej. Poseduje ogromnu arheološku zbirku počev od perioda od praistorije, pa sve do kraja starog veka, uključujući i artefakte iz grobnice Filipa Makedonskog (deo se nalazi na lokalitetu grobnice, u Vergini) i jedan od retkih rukopisa na papirusu pronađenih u Grčkoj, iz III veka pre naše ere.
Postavka muzeja podeljena je u nekoliko celina: Praistorija; Nastanak prvih gradova (11000 - 700 godine p. n. ere); Makedonija od VII veka p. n. ere do kasne antike; Solun, metropola Makedonije (sa ostacima iz Galerijeve palate i još nekih antičkih ruševina u gradu, i mozaike iz perioda helenizma); i - Makedonsko zlato. U muzeju možete videti rekonstrukciju antičkog jonskog hrama, kao i multimedijalne prezentacije: Gde je sakriven antički grad i turu kroz kompleks Galerijevih spomenika.
RADNO VREME: April - septembar:
ponedeljkom 13 - 19 h, utorak - petak: 8 - 19 h, vikendom: 8 -
15 h / Oktobar - mart: pon 10.30 - 17 h, utorak - petak: 8 - 17 h,
vikendom: 8.30 - 17 h.
ULAZNICE: 8 evra za odrasle / deca ispod 18 godina: besplatno / Kombinovana ulaznica za ovaj muzej i susedni Muzej Vizantijske kulture: 10 evra.
ULAZNICE: 8 evra za odrasle / deca ispod 18 godina: besplatno / Kombinovana ulaznica za ovaj muzej i susedni Muzej Vizantijske kulture: 10 evra.
 |
| Državni teatar (takođe galerija slika i biblioteka) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Arhitektura grada / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Vizantijski muzej / Μουσειο
Βυζαντινου Πολιτιμου
Ovaj veoma moderno uređen muzej, renoviran i smešten u novu zgradu, dobio je nagradu Saveta Evrope za najbolji evropski muzej u 2005. godini. Eksponati stalne postavke muzeja koju čini oko 2900 eksponata (freske, mozaici, ikone, ornamenti, itd) podeljeni su u nekoliko celina, počevši od kasnog III veka, pa sve do pada Konstantinopolja 1453. godine. Ostale muzejske celine čini: Ranohrišćanski period (IV - VII vek); Srednjovizantijski period (VIII - XII vek); Kasnovizantijski period (od IV Krstaškog rata do pada Konstantinopolja); Donatorske kolekcije - Dori Papastratou kolekcija; Period nakon pada Vizantije (od 1453. do XIX veka) i multimedijalne prezentacije ("Otkrijmo prošlost", i slično).
Ovaj veoma moderno uređen muzej, renoviran i smešten u novu zgradu, dobio je nagradu Saveta Evrope za najbolji evropski muzej u 2005. godini. Eksponati stalne postavke muzeja koju čini oko 2900 eksponata (freske, mozaici, ikone, ornamenti, itd) podeljeni su u nekoliko celina, počevši od kasnog III veka, pa sve do pada Konstantinopolja 1453. godine. Ostale muzejske celine čini: Ranohrišćanski period (IV - VII vek); Srednjovizantijski period (VIII - XII vek); Kasnovizantijski period (od IV Krstaškog rata do pada Konstantinopolja); Donatorske kolekcije - Dori Papastratou kolekcija; Period nakon pada Vizantije (od 1453. do XIX veka) i multimedijalne prezentacije ("Otkrijmo prošlost", i slično).
KAKO STIĆI: Leoforos
Stratou 2 / www.mbp.gr
RADNO VREME: Ponedeljak: zimi: 10.30 - 17 h / leti: 12.30 - 19 h; Utorak - nedelja: zimi: 8 - 17 h / leti: 8 - 19 h
ULAZNICE: 4 evra, deca ispod 18 godina starosti - besplatno
RADNO VREME: Ponedeljak: zimi: 10.30 - 17 h / leti: 12.30 - 19 h; Utorak - nedelja: zimi: 8 - 17 h / leti: 8 - 19 h
ULAZNICE: 4 evra, deca ispod 18 godina starosti - besplatno
Istočno od centra ...
Istočno od Bele kule, nedaleko od mora nalazi se Solunski sajam - Thessaloniki Expo Center, u čijem se središtu nalazi
još jedan simbol, ali modernog Soluna - OTE toranj,
TV toranj koji dominira gradom i sa čijeg se vrha (restoranskog dela), pružaju
panoramski pogledi na grad.
 |
| Arheološki ostaci ispred Rotonde / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
