UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Istanbul, azijski deo

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Sa druge strane Bosfora, najbliže „Istorijskom poluostrvu“ nalazi se Uskudar (Üsküdar), najveća istanbulska opština na azijskoj strani moreuza u kojoj živi više od pola miliona ljudi. Pre 28 vekova, na ovom mestu je osnovana jedna od prvih naseobina na području današnjeg Istanbula, starogrčka kolonija Hrizopolis (Χρυσόπολις). Sve do srednjeg veka, azijska naseobina bila je zasebno mesto u odnosu na Vizantion, kasnije Konstantinopolj (sa evropske strane). Interesantno je da je ovaj deo Bosfora postao deo Osmanlijske imperije jedan vek pre samog Konstantinopolja, grada na evropskom delu moreuza (situacija donekle slična istoriji nekadašnjeg Beograda i Zemuna).

Uskudar je mesto sa kojeg možete posmatrati oba evropska dela grada, jedno kraj drugog, na pristojnoj udaljenosti (oko 1,7 km). Turistički posmatrano, u Uskudaru nema mnogo toga da se vidi. Najinteresantnije i najposećenije je ostrvce sa kulom Kiz Kulesi - "Devojačka kula", na kojem se danas nalazi restoran. Za ostrvo je vezana interesantna legenda sa nesrećnim krajem, o vizantijskoj princezi koju su sa dvora sklonili od proročanstva izgovorenog na dan njenog rođenja - da će umreti od ujeda zmije. Da sudbinu ne možete izbeći kazuje i sam kraj priče, u kojem je zmija ipak slučajno dospela na ostrvo u korpi voća, namenjenoj princezi.

Na kopnu, nadomak doka za brodove, na uzbrdici se uzdiže Džamija Mihrimah Sultanije (Mihrimah Sultan Camii) koju je za Mihrimah, ćerku Sulejmana I Veličanstvenog i Rokselane osmislio čuveni dvorski arhitekta mimar Sinan 1548. godine.

Nešto južnije, na veštačkom rtu nalazi se zdanje jedne od dve istanbulske železničke stanice, one sa koje kreću vozovi za azijske destinacije - Hajdarpaša (Haydarpaşa Garı). Stanica je sagrađena 1908. godine, povodom posete nemačkog cara Kajzera Vilhelma Istanbulu (kao i Fontana, na Hipodromu). Stanica je deo nikada ostvarenog projekta nemačkih arhitekata - jedinstvene železnice koja je trebalo da Berlin poveže sa Bagdadom. U novembru 2010, veliki požar je zahvatio dobar deo krovne konstrukcije i oštetio deo ovog zdanja.

U južnom delu zaliva smestio se jedan od najinteresantnijih delova Istanbula, elegantni Kadikoj (Kadıköy). Uređeno šetalište kraj obale i park, kao i kanal Kurbağalıdere u kojem se kraj brodića u parku ređaju stare, preuređene i neke novije vile, samo su neka od mesta duž kojih možete provesti popodne u prijatnoj šetnji (za ljubitelje fudbala, na kraju kanala nalazi se stadion fudbalskog kluba Fenerbahče - Fenerbahçe).

Centar starog Kadikoja smestio se na poluostrvu čijim središtem, najvažnijim ulicama u istom smeru neprekidno kruži stari tramvaj. Tramvaj T3 (Kadıköy - Moda Nostalgia Tramway), jedna je od dve linije istanbulskih starih tramvaja (drugi je mnogo poznatiji T2, koji saobraća od jednog do drugog kraja pešačke ulice Istiklal).

Na minut pešice od doka uz koji pristaju brodići u sistemu istanbulskog gradskog prevoza, nalazi se Kadikoj skver (sa interesantnom skulpturom bika). Preko puta bulevara koji okružuje poloustrvo, čim zađete u uličice starog dela grada naići ćete na jermensku crkvu Surp Takavor Ermeni Kilisesi, sazidanu početkom XVIII veka. Kompleks u okviru zidina crkve čini i jermensko groblje i škola, koji su renovirani pre nekoliko godina.

Na minut od jermenske crkve nalazi se centralni deo Kadikoja, sa mnogobrojnim lokalima, kafeima i restoranima u prizemnim delovima starih drvenih kuća (košk - koşk), ali i izuzetno interesantna, jedna od najboljih zelenih pijaca Istanbula - Kadıköy Market. Osim dela sa ribom i raznim plodovima mora koje vešti prodavci čiste ispred radnji i uređenih pijačnih štandova, na tezgama možete videti i sireve, začine (na primer - sušeni cvet jasmina), razno voće i povrće među kojima i na desetine vrsta maslina u bojama koje možda još nikada niste videli, interesantnih naziva: crvene masline, zelene spanać-masline, višnja-masline, limun-masline, cvekla-masline, dijetalne crne masline, masline punjene pomorandžom ili belim lukom, one iz Ajvalika, Bodruma, Antakije ili Antepa, ili mešane u raznim bojama, nalik šarenim bombonama!

Južno od Kadikoja, tokom Krimskog rata otvorena je čuvena bolnica u kojoj je kao medicinska sestra radila proslavljena britanska dobrovoljka Florens Najtingejl. Muzej Florence Nightingale Müzesi nalazi se u vojnim barakama u kraju Selimije (Selimiye Kişlasi), koji je moguće posetiti samo uz prethodnu dozvolu.

INFO: Do Uskudara se najjednostavnije stiže brodom sa doka Eminonu. Brod prelazi moreuz i do Uskudara stiže za oko 15 minuta. Na automatu kupite žeton gradskog saobraćaja (po ceni od oko 0,7 evra, ili očitajte vožnju na automatu pre ulaska u brod, ukoliko imate gradsku magnetnu karticu sa dovoljno kredita (kao BusPlus - inače, beogradski sistem BusPlus je preuzet od turske, izmirske firme KentKart).
Do Kadikoja je najbolje stići brodom sa doka kod Karakoja, blizu poslednje stanice (novog, dugolinijskog) tramvaja T 1. Brod putuje 20 - 25 minuta, i najčešće prvo pristaje uz Železničku stanicu Hajdarpaša.