UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: CRNA GORA (Montenegro) / Perast

Pejzaž Boke ima u svojoj ljepoti nešto nečovječansko, u dubinama, ali u sve njegove svjetlosti i sjenke treba uranjati dugo, pažljivo i ispitivački, gotovo s pobožnom predanošću, da bi smo se preporodili utiscima poslije koji riječi dobivaju drugi, viši smisao i nečovječansko postaje ljudsko, jer se duh tajanstveno prijateljuje s onim što je uzvišeno, a i prizori najtužnije ljepote kriju dio našeg najtužnijeg bića...”

Frano Alfirević

"Naša mila Boko, nevjesto Jadrana...", čuveni su stihovi pesme Alekse Šantića iz 1906, koji na jedinstven način opisuju najjužniji evropski fjord. Priroda je u Boki Kotorskoj bila izdašna, a njena stara arhitektura - venecijanska, vizantijska i mediteranska, od belog i crvenkastog kamena savršeno se uklopila u sive i zelene nijanse okolnih planina. Najčuvenija mesta dubokog Bokokotorskog zaliva - Kotor i Perast, kao i delovi prirodnog fjorda u njihovoj okolini, 1979. godine proglašeni su delom UNESCO-ve svetske kulturne i prirodne baštine. Na listi su se našli iste godine kada je katastrofalni zemljotres razorio veći deo ovog dela primorja.

www.tokotor.me / tokotor@t-com.me

Perast važi za jedan od najlepših gradića Bokokotorskog zaliva. Iako znatno manji od Kotora, zbog svog položaja na samom ulazu u poslednji deo fjorda kroz njegov najuži deo - Verige, Perast je oduvek bio prvi u zalivu na udaru srednjovekovnih pirata, koji su stotinama godina harali ovim područjima. Iako je tokom najvećih napada, na Verigama (baš kao i nekad davno na konstantinopoljskom Zlatnom rogu) jedno vreme bio postavljen lanac (verige) kako bi sprečio dalji ulaz piratskih brodova u zaliv, ova mera bila je kratkog daha.

Najpoznatiji događaj koji je skoro potpuno desetkovao grad i njegovo stanovništvo dogodio se 15. maja 1654, kada je turski, osmanlijski admiral i pirat Hajrudin Barbarosa (u službi Sulejmana I Veličanstvenog), napao grad pod plaštom venecijanskih zastava na svom brodovlju, znajući da će na taj način, prevarom uspeti da osvoji grad, zarobi najveći deo stanovnika Perasta, odvede ih i proda u roblje.

Arapski i turski piratski brodovi tokom XV i XVI veka vrebali su svim delovima Mediterana. Najčuveniji zarobljenik arapskih pirata na primer, bio je i jedan od velikana svetske književnosti Migel Servantes, koji je jedan deo života proveo službujući u čuvenoj španskoj armadi i ploveći Mediteranom dospeo do Korintskog zaliva u Grčkoj, i Ulcinja u Crnoj Gori (na povratku, kod obala Španije zarobili su ga arapski pirati i odveli u Maroko).

U doba renesanse, Mletačka republika (Venecija) bila je najveća pomorska i trgovačka sila Jadranskog mora. Za razliku od osvajača koji su silom nametali svoju volju, gradovi Bokokotorskog zaliva utrkivali su se koji od njih će pre postati deo venecijanske republike, nudeći joj svoje usluge. Venecijanci najčešće nisu žurili sa odlukom koji će gradić staviti pod svoju upravu, jer je u to vreme bilo mnogo njih širom Jadrana koji su to želeli. Kada su najzad postali deo Venecijanske republike, građani Perasta postali su i ponosni nosioci zastave Venecije koju su isticali o svakoj prilici.

Ah, tješi nas, moćna
Gospo od Škrpjela,
Sa hridi što si htjela
Da sveti hram ti sja
Zdravo Kraljice
Bokeškog mora,
Rujna si zora,
Naše vjere štit.

(Iz himne Gospi od Škrpjela)

Najpoznatiji simbol Perasta - ostrvo sa Crkvom Gospa od Škrpjela nastalo je u XV veku, kada su prema predanju, na tom mestu, na steni usred mora (škrpjel) 22. jula 1452. mornari slučajno pronašli ikonu Bogorodice sa detetom. Pomorcima je ovo bio jasan znak da na tom mestu treba podići crkvu zahvalnosti Gospi za sve oluje koje su brodovi preživeli bez ljudskih žrtava i koje je sama Gospa sačuvala od brodoloma, učinivši da se vrate bezbedno kućama.

Pošto se tačno mesto za podizanje crkve nalazilo u moru, stanovništvo je odlučilo da se na tom mestu u more bace stene i na stotine isluženih jedrenjaka ispunjenih kamenjem, i na taj način naprave veštačko ostrvo u moru na kojem će podići crkvu. Rečeno - učinjeno. I danas, svake godine ovaj događaj proslavlja se u sumrak 22. jula kao fešta pod nazivom Fašinada, kada muško stanovništvo Perasta čamcima u konvoju međusobno uvezanim tkaninom - trakom (fascia) plovi do ostrva i baca u more kraj njegovih obala po kamen, dok ih žene pozdravljaju sa obale. Na ovaj način, meštani tvrde, ostrvo svake godine još malo poraste / www.gospa-od-skrpjela.me

Običaj je bio da se pre plovidbe, u ovoj crkvi moreplovci pomole Gospi za dobro more, a nakon povratka prilože votivne darove uz zahvanost za bezbedan povratak kući (najčešće u obliku srebrnih pločica na kojima je reljefno ispisan tekst ili urezan prikaz iz pomorskog života). I danas, običaj je da svi brodovi koji prolaze ovuda i ulaze u poslednji deo Bokokotorskog zaliva, u tesnacu pod nazivom Verige sirenama pozdrave Gospu od Škrpjela, a ona im otpozdravi zvonima.

Na samom ostrvu, u turi koja traje oko pola sata možete videti crkvu, iza oltara dodirnuti mesto na kojem se nalazi originalni kamen (škrpjel) na kojem je ikona Bogorodice pronađena (i poželeti želju koja će se kažu, ispuniti), a zatim videti postavku muzeja u kojem se nalazi zbirka votivnih pločica, slika, ikona i drugih predmeta zahvalnosti Gospi za dobru sreću nakon preživljene nesreće. U novije vreme, crkvi se poklanjaju i predmeti koji imaju veze sa preživljenim automobliskim a ne samo brodskim nesrećama. Interesantno je da se originalni oltar Crkve Gospa od Škrpjela nalazi u selu Gornja Lastva iznad Tivta, gde je danas deo lokalne seoske crkve, a koju je u XVIII veku otkupila porodica danas jednog od poslednjih meštana sela.

Jedan od najzanimljivijih votivnih predmeta u muzeju je goblen delimično sastavljen od ženske kose, koji je vezla supruga moreplovca dok ga je više od 20 godina čekala da se vrati sa mora. U poslednje vreme, neki su se pozabavili pričom, unekoliko je promenili i dali joj srećan kraj. Naime, nekako je ustanovljeno da supruga moreplovca ne bi bila u mogućnosti da obezbedi izuzetno skupocene materijale kojima je ostatak goblena vezen, da se moreplovac ipak nije povremeno pojavljivao i donosio novac za to!

Osim votivnih predmeta, jedan od kaluđera je vremenom sakupio i u jednu od prostorija muzeja izložio predmete iz raznih perioda počev od praistorije do antike, koje je istražujući okolinu Perasta sam pronašao. Crkva sadrži i izvestan broj umetničkih slika poznatog kotorskog slikara Tripa Kokolje. U jednom delu ispred crkve nalazi se ograđena mala zelena bašta, simbolično sastavljena iz grumena zemlje svih krajeva opštine, a koju je osmislio još jedan lokalni kaluđer.

Brodići put ostrva Gospa od Škrpjela polaze iz Perasta na svakih pola sata, ali i u kraćim razmacima ako ima interesovanja, i putuju 5 - 6 minuta. Odmah pored ovog veštačkog ostrva, nalik ostrvcu San Michele u Veneciji nalazi se Sveti Đorđe, prirodno ostrvo sa istoimenom crkvom, nekada groblje meštana Perasta. Zbog ograničenog prostora, pre stotinak godina mesno groblje je premešteno na kopno, a poseta ovom ostrvu nije moguća.

U samom Perastu, osim nekoliko preostalih zvonika nekada privatnih kapela bogatih familija moreplovaca, možete videti i ostatke Tvrđave Svetog Križa (XVI vek) i Muzej grada Perasta, nekadašnju palatu - kuću primorskog kapetana Vicka Bujovića. Loš glas pratio je ovog kapetana, pa se tako do danas prepričava kako je nakon završetka gradnje pozvao na krov kuće arhitektu koji je palatu podigao, i pitao ga da li bi uz veći iznos novca mogao da napravi lepšu palatu od njegove. Nesrećni arhitekta je odgovorio potvrdno, nakon čega ga je Bujović gurnuo sa krova i usmrtio, kako niko ne bi mogao da ima palatu lepšu od njegove.

Građani Perasta izuzetno su ponosni i na to što je njihov sunarodnik, kapetan Marko Martinović obučavajući ruske kneževe pomorskim veštinama, 1698. u mestu osnovao prvu pomorsku akademiju na Balkanu. Ipak, vremena se menjaju te od nekadašnje ogromne flote, kažu da današnja crnogorska broji tek četiri broda.

U okolini...

Osim Perasta, opštini Kotor pripada i najudaljenije mestašce u suprotnom delu dubokog zaliva - Risan. Epicentar razornog zemljotresa koji je 1979. pogodio Boku Kotorsku bio je nadomak Risna koji je u njemu najviše stradao. Risan je inače poznat po tome što je u antičko doba bio glavno mesto čitavog Bokokotorskog zaliva, u vreme kada neka danas veća mesta još nisu ni postojala.

Nadomak obale, u gradu su pre dvadesetak godina pronađeni ostaci antičke rimske vile, koji su danas jedna od glavnih turističkih atrakcija. Osim nekoliko mozaika u crno-belim kamenčićima, najinteresantniji deo predstavlja navodna spavaća soba nekadašnjeg vlasnika u kojoj se u centralnom delu mozaika nalazi jedina do sada na svetu pronađena predstava grčkog boga sna - Hipnosa, kako se u poluležećem položaju ispružio na krevetu / www.risanmosaics.me

Još o Crnoj Gori / Boki Kotorskoj:

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2016/06/crna-gora-montenegro-kotor.html

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2016/06/crna-gora-montenegro-tivat-gornja.html

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2016/07/crna-gora-tivat-poluostrvo-lustica.html

UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL

Suradnici

2016/06/20

CRNA GORA (Montenegro) / Perast

Nema komentara:

Objavi komentar

Visit Berlin!

Jeep Safari Tour!

Pretraži ovaj blog