*Tekst i fotografije na blogu, deo su publikovane knjige o Španiji (ISBN 978-86-7722-374-8), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of
the published book on Spain (ISBN 978-86-7722-374-8),
protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of
Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.
Svi postovi o ŠPANIJI:
BASKIJA
"Crna
ovca i detelina"
 |
| Pasai Donibane, smešten u dubokom zalivu Pasaia / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Hondaribija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Pogled na Atlantik i gradić Hendaju (Hendaya) u Francuskoj, sa brda Žaiskibel (Jaizkibel) / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Ukoliko duž jugozapada Francuske, drumom doputujete do najzapadnije tačke autoputa "Pirineji" (Les Pyrenees, paralelno sa planinskim vencem Pirineja), ispred vas će se na samom kraju, nešto južnije od mondenskog gradića Bjarica (Biaritz) isprečiti Atlantski okean. Na istom mestu, ako skrenete ka jugu, ubrzo ćete stići do krajnjeg severa Španije - oblasti Baskije, dela zemlje koji je nakon prvog utiska bio više nego otkriće i definitivno jedan od nekoliko razloga zbog čega ne možete otići u
Madrid ili Barselonu, i pomisliti da ste videli Španiju. Priroda, klima, arhitektura, kao i jezik španskog dela Baskije prilično su drugačiji od klasičnih predstava Španije koje mnogi od nas imaju. Ukoliko imate priliku, obavezno posetite Baskiju.
Baskija - Pais Vasco (na španskom jeziku) ili Euskal Herria (na baskijskom "euskara" jeziku) oblast je koja se jednom četvrtinom prostire na krajnjem jugozapadu Francuske i sa tri četvrtine severom Španije. Osim manjeg, francuskog dela Baskije, najveći deo Španije
u kojoj većinski žive Baskijci obuhvata oblasti:
Hipuskou (Gipuzkoa) sa glavnim gradom San Sebastijanom (na baskijskom ili
euskara jeziku - Donostia); Viskaju (Vizcaya) sa glavnim gradom Bilbaom (na
baskijskom - Bilbo); Navaru (Navarra) sa prestonicom Pamplonom (na baskijskom - Iruña) i oblast La Riohu (La Rioja) smeštenu oko gradića po imenu Haro.
 |
| Marina San Sebastijana / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
|
U Baskiji se
(osim u južnoj Francuskoj, na pr. Lascaux) nalaze i najčuvenije pećine u kojima su pronađeni
najstariji ljudski crteži iz perioda praistorije na tlu Evrope. Pećina Altamira na primer (tj. sistem podzemnih pećina pod ovim nazivom), pominje se u svim udžbenicima istorije. S obzirom da je ustanovljeno da poreklo Baskijaca nema nikakve veze sa germanskim plemenima koja su pre hiljadu i po godina započela sa "osnivanjem" današnjih zapadnoevropskih država (uključujući Španiju i Portugal), već da su Baskijci na ovim prostorima živeli i pre toga, mnogi postavljaju teorije o tome da su oni u stvari direktni potomci Kromanjonaca koji su na tlu Evrope živeli pre oko 40 000 godina, oslikavali pećine jugozapadne Francuske i ovog dela Španije.
Između ostalih, u Baskiji se nalazi i maleno mesto
Gernika (Guernica), čiju je sudbinu za vreme Španskog građanskog rata 1930-tih ovekovečio čuveni Pablo Pikaso (Pablo Picasso) na istoimenoj, grandioznoj
slici. Gernika je bila gradić koji je "za primer" drugima (manjinama Španije koje su se pobunile protiv njega), u aprilu
1937. bombardovao i
do temelja sravnio sa zemljom diktatorski režim generala Franka.
 |
| Gernika (Guernica), Pablo Picasso / Muzej Kraljice Sofije, Madrid (Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia) |
 |
| Bilbao, čuveni Muzej Gugenhajm (Guggenheim Museum), po nacrtima Frenka Gerija (Frank Gehry) |
Turisti koji posećuju ovaj deo španske obale, najčešće odsedaju u preskupom, mondenskom gradu San
Sebastijanu. Ipak, samo dvadesetak kilometara severno, u dubokim
zalivima ovog dela obale koji liče na fjordove, ređaju se
nestvarno lepa priobalna mesta, sa arhitekturom kuća kao iz neke srednjovekovne bajke, u kojima je cena smeštaja nešto jeftinija.
Na krajnjem severu Španije, oko 20 km severno od
San Sebastijana, na širokom ušću reke Bidasoe koja deli Francusku od Španije,
na brdu se smestio bajkoviti gradić Hondaribija (na baskijskom: Hondarribia, na španskom: Fuenterrabia).
Kada uđete u ovaj stari grad čiji naziv u prevodu
znači "peščani sprud", verovatno
ćete biti pozitivno iznenađeni. Raznolike uglavnom trospratne, kamene kuće čija arhitektura donekle podseća i na
alpski stil centralne Evrope, u prednjem delu imaju velike drvene doksate sa
lođama u staklu, nalik istočnjačkim, poređane u nivoe jedne iznad drugih.
Osim
sivkastog kamena, u boji arhitekture Hondaribije preovlađuje plava, kao i crvene i zelene nijanse (boje
baskijske zastave) kojima su ofarbani drveni detalji, kao i piktoreskni prozori koji kao da su izašli iz
bajke o Ivici i Marici. Veoma očuvane stare kuće, neke sa reljefnim
srednjovekovnim porodičnim grbovima, nalaze se pretežno na brdovitom delu
starog grada, unutar nekadašnje tvrđave, sa koje se preko reke pružaju pogledi na Francusku - baskijsko mesto Hendaju (Hendaya) i atlantsku obalu ka severu.
 |
| Hondaribija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Hondaribija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Hondaribija / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Kako u
proleće, tako i tokom leta, zbog izuzeno vlažne i promenljive atlantske klime
ovaj deo Španije obiluje nepreglednim zelenim brežuljcima koji pre liče na Novi
Zeland, nego na prosečnu predstavu Španije. Na vrhovima brda kao što je brdo simpatičnog baskijskog naziva Žaiskibel (Jaizkibel), duž livada koje
gledaju na Atlantik, kraj jednostavnih kamenih kuća i ostataka srednjovekovnih
kula pasu krave i stada ovaca. Iako je većina baskijskih ovaca standardne bele
boje, "crna ovca" je simbol
Baskijaca, a znak "stilizovane
deteline" ("svastika deteline") simbol Baskije.
Između Hondaribije i San Sebastijana nalaze se dva
veoma uska, krivudava i duboka zaliva koji podsećaju na fjordove, na čijim su se
obalama smestila neverovatno lepa mala mesta sa predivnom arhitekturom kuća, koje se jedne iznad drugih nalaze u
zalivu-fjordu. Osim ako ne znate za njih, ova mesta
ne možete videti sa autoputa jer se u tom delu sa druma vidi samo kraj zaliva sa ogromnim brodogradilištem i teretnjacima
ukotvljenim u luci.
 |
| Pogled sa vrha brda Žaiskibel, na Atlantik, Hondaribiju sa jedne i Hendaju u Francuskoj sa druge strane reke / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Detalj kuće u Hondaribiji / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
U jednom od živopisnih malih mesta ovog dela obale - Pasai Donibane, svoju inspiraciju je
potražio i Viktor Igo koji je boraveći ovde tokom leta 1843. napisao
da je Pasai Donibane "..mesto gde se život, kretanje Sunca, plava boja,
vazduh i sreća, ne mogu izbeći...". Kuća u kojoj je boravio još uvek
postoji, kao i tabla na kojoj to i piše.
Osim Viktora Igoa, i čuveni lider francuske
revolucije Lafajet (Lafayette), svojevremeno je odavde isplovio brodom na
svom putu ka američkim kolonijama kojima je pomagao u borbi za sticanje nezavisnosti. Na
dokovima ovog zaliva izgrađena je i većina brodova nekadašnje španske Armade, a zaliv-fjord Pasaia u srednjem veku bio je jedna od polaznih tačaka trgovine kakovcem sa dalekom Venecuelom, od kojeg se spravljala nekada skupocena topla čokolada!
Možete se prošetati "glavnim prolazom"
između kuća - šetalištem duž čitavog relativno uskog i krivudavog zaliva, sve
do svetionika i strmih, tamno sivih stena o koje udaraju talasi moćnog okeana.
 |
| Mesto Pasai Donibane u fjordu Pasaia / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Pasai Donibane, baskijske mape i zastave na balkonima / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| Pasai Donibane, zastave na euskara (baskijskom) jeziku u prilog nezavisnosti od Španije / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Kako šetnjom po mestu Pasai Donibane, tako i
prilikom boravka u Pamploni, naročito u julu, za vreme čuvenog Festivala
San Fermin - trke sa bikovima (http://umetnostputovanja.blogspot.com/2014/10/spanija-festival-san-fermin-u-pamploni.html) po mestima Baskije uočićete priličan broj baskijskih zastava
prebačenih preko velikog broja balkona privatnih kuća, neke sa ucrtanom mapom
čitave oblasti Baskije u Španiji i porukom o sticanju nezavisnosti. Osim njih,
na zidovima između kuća ili u prolazima, naslikane masnim bojama videćete
velike grafite koji podržavaju baskijsku separatističku organizaciju ETA-u,
koje ovde niko ne dira.
 |
| Pasai Donibane, mural u vezi sa zahtevom za nezavisnošću, uz grb, "stilizovanu detelinu" i zastavu Baskije / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
Na obali hladnog i
nepredvidivog Atlantika, u dnu gotovo zatvorenog, kružnog zaliva smestio se mondenski San Sebastijan - San Sebastian, na baskijskom - euskara jeziku Donostia. Ovaj mali "Pariz atlantske obale", sa doteranim starinskim
kućama, uređenim trgovima, modernističkom zgradom - Kursaal, mostovima sa kitnjastim kandelabrima koji premošćuju reku Urumeu na ušću ka moru i veslačima koji vežbaju na njoj, čuven je
među strancima i lokalcima po svojim tapas-barovima. Osim u Barseloni, tapasi San Sebastijana važe za najbolje u Španiji. Osim
njih, tu su i ribarski restorani sa baštama smeštenim ispod kuća na drvenim
stubovima, u podnožju jednog od dva brda kojima se zaliv završava - Urgulj, na čijem se kraju nalazi interesantni
Akvarijum.
Svoj prelep položaj San Sebastian delom i duguje
činjenici da se nalazi u skoro potpuno pravilnom kružnom zalivu, sa ogromnom
peščanom plažom La Konćom, na čijim se krajevima nalaze brda Urgulj (Monte Urgull) i Ihueldo (Monte Igueldo), a u sredini zaliva ostrvce Santa Klara (Santa Clara) - slika kao sa razglednice.
 |
| San Sebastijan, Plaža La Konća tokom dana, za vreme oseke / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| San Sebastijan, Kursaal / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| San Sebastijan, tapas bar / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
|
Dok se na brdu Urgulj nalazi park za šetnju,
statua Hrista, a u samom podnožju i Akvarijum, put do vrha brda Ihueldo mnogo
je neobičniji. Do vrha sa restoranom, kulom i zabavnim parkom stiže se (osim veoma
strmim drumom) i simpatičnom, crvenom, stepenasto konstruisanom
uspinjačom Funicular del Igueldo. Sa vrha brda Ihueldo pružaju se najlepši pogledi na
San Sebastian.
I sama šetnja po rivi, duž plaže La Konće (La Concha, na baskijskom Kontxa) ili manje Ondarete (Ondarreta), kraj palate Palacio Miramar,
izuzetno je prijatna, ali se nemojte prevariti da čak i ako uspete da tokom letnjih meseci "zakačite" pretežno lepo vreme bez oblaka ili kiše, probate da uđete u
vodu - izuzetno je hladna. Ubrzo ćete shvatiti da su plaže San Sebastijana u stvari pune onih
koji uživaju u lepom danu ili se sunčaju, ali ne i onih koji žele da se okupaju. Izuzev onih najhrabrijih.
 |
| San Sebastijan, panorama zaliva i plaže La Konće sa brda Ihueldo / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| San Sebastijan, uspinjača do vrha brda Ihueldo / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| San Sebastijan / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
| San Sebastijan, prodavac mamaca za pecanje / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved |
 |
San Sebastijan, Pomorski muzej / Photo: Ivana Dukčević © All rights reserved
|
Nema komentara:
Objavi komentar