UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Ajvalik (Ayvalık)

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Ajvalik (Ayvalık)

Na severnoj obali Egejskog mora, pedeset kilometara severno od arheološkog lokaliteta Pergamon: http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2017/01/turska-pergamon-bergama.html, na obronku brda preko puta grčkog ostrva Lezbos nalazi se Ajvalik (Ayvalık). Simpatičan primorski gradić smešten je unutar zaliva kojeg od otvorenog mora potpuno zaklanja poluostrvo (nekada ostrvo) Džunda. Okružen maslinjacima i starim kamenim vilama, prepoznatljiv je po kupolama grčkih crkava i dimnjacima od cigle koji štrče iz starih, odavno zatvorenih fabrika maslinovog ulja.

I danas je Ajvalik mesto gde se pravi najpoznatije maslinovo ulje u Turskoj. U glavnoj ulici pored mora, videćete mnoge privatne radnje koje i dalje održavaju tradiciju iz prošlih vremena. U njima možete kupiti različite vrste maslina u tegli, u konzervama, maslinovo ulje, ali i druge proizvode (sapune, na primer).

Današnji, turski naziv mesta, ali i bivše grčko ime gradića (Kydonaie), ima isto značenje - “voćnjak dunja” (priča se da su se voćnjaci do pre stotinak godina nalazili na brdu iznad grada).

U centralnom delu mesta, u uzanim, strmim ulicama koje se sa brda spuštaju ka moru videćete izuzetno očuvane, stare grčke kuće iz osmanlijskog perioda (naročito u okolini trga Gümrük Meydanı i u južnom predgrađu Çamlık), neke od njih renovirane i okrečene pastelnim bojama.

U centru Ajvalika nalazi se i ribarska luka, ali i oko desetak crkvi od kojih su mnoge svojevremeno pretvorene u džamije. Ponegde u mestu, među starijom populacijom još uvek se može čuti grčki jezik, ali onaj kojim sada govore Turci, vremešni stanovnici ovog gradića koji su razmenom stanovništva između Grčke i Turske (za vreme Grčko-turskog rata: 1920 - 1922) iz Grčke iseljeni u Tursku.

Ajvalik, ali i čitav kraj severno od Izmira prepuni su starih, grčkih fabrika za proizvodnju maslinovog ulja. Dok su neke pretvorene u galerije, druge su postale taverne ili restorani. Na obližnjem, grčkom ostrvu Lezbos postoji prelep hotel na samoj plaži, koji se nalazi u nekadašnjoj fabrici maslinovog ulja, prepoznatljivoj po konstrukciji od cigle i visokom dimnjaku. Svakog dana tokom letnje sezone, iz Ajvalika polazi trajekt za Lezbos (na turskom – Mytileni).

U samom gradiću Ajvaliku, na obronku brda u neposrednoj blizini luke postoji nekoliko grčkih kuća koje su renovirane u prelepe, moderne pansione. Sa većine njihovih terasa, u smiraj dana pružaju se romantični pogledi na čitavo mesto, sa kućama kao prosutim po kosini brda i crkvama koje štrče između njih. Jedan od najpoznatijih pansiona - Kelebek Pension (“Pansion leptira”), vodi bračni par sredovečnih turskih intelektualaca koji su živeli i radili u Nemačkoj. Noćenje sa doručkom, u sobi sa kupatilom i klima uređajem košta oko 20 evra po osobi.

Poluostrvo DŽUNDA
CUNDA

Sa druge strane zaliva u odnosu na Ajvalik, nalazi se poluostrvo Alibej, popularno – Džunda (Alibey - Cunda). Dok 1964. godine između kopna i ostrva nije izgrađen nasip, Džunda je bilo ostrvo. Na njemu možete prošetati mestašcem sličnim Ajvaliku, koje obiluje starim grčkim crkvama, ili ručati u nekoj od taverni ili restorana. Svakog četvrtka, na Džundi se održava bazar na koji dolaze meštani susednih sela sa kopna, na čijim tezgama možete pazariti domaći jogurt, sir i integralni hleb (kepekli). Pored trajektnog terminala nalazi se i riblja pijaca.

Na brdašcu iznad mesta, u renoviranoj grčkoj crkvi otvorena je lokalna biblioteka, a na platou pod nastrešnicom i kafeterija sa pogledima na Ajvalik i čitav unutrašnji deo zaliva.

SARIMSAKLI

Osam kilometara južno od Ajvalika, na južnom delu poluostrva nalazi se velika peščana plaža mesta Sarimsakli (Sarımsaklı), u prevodu sa turskog “beli luk”. Samo mestašce i dugačka plaža u čijem su centralnom delu poređani suncobrani i ležaljke, neodoljivo podsećaju na tursku kopiju nekih prepoznatljivih letovališta na severu Grčke - Paraliju (Paralia) i Olimpik bič (Olympic Beach), samo u ovom slučaju, još turistički nedovoljno razvijene. Osim par hotelčića, čitavo mesto prepuno je apartmana za izdavanje, koji ožive zbog turista uglavnom tokom letnjeg perioda.

ŠEJTAN SOFRASI

ŞEYTAN SOFRASI

Nekoliko kilometara severozapadno od Sarimsaklija i 8 km južno od Ajvalika, na jugozapadnom uzvišenju poluostrva koje zatvara zaliv nalazi se plato - Šejtan Sofrasi (Şeytan Sofrası - “Đavolja trpeza”). Na nekadašnjem, davno ugašenom vrhu vulkanskog grotla danas stoji parking i kapija kroz koju bi trebalo da prođete. Ako se u ovom kraju zateknete u kasno popodne, u restoranu na platou iza kapije možete popiti piće, ili učiniti ono zbog čega na ovo mesto dolaze mnogi – posmatrati zalazak sunca na platou sa kojeg se pružaju predivni pogledi na Ajvalik, grčko ostrvo Lezbos i čitav unutrašnji deo zaliva.