UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Kajseri (Kayseri)

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.
*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

U podnožju visoke, crne planine - vulkana Erdžijesa (Erciyes Dağı), na nadmorskoj visini od 1054 metara Anadolijskog platoa, u velikoj kotlini smestio se grad Kajseri. Nekadašnja antička Cezareja (Caesarea), jedan od najstarijih u kontinuitetu naseljenih gradova Turske nalazi se 80-ak km istočno od centralnog dela bajkovite Kapadokije (http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/06/turska-severna-kapadokija.html), na nekadašnjem Putu svile. Nakon peroida procvata u doba Asiraca i Hetita (XX - XIII vek pre naše ere), Rimljana i kasnije Vizantije, grad su u XII veku osvojili Turci Seldžuci, vek kasnije Mongoli, a u XV veku Turci Osmanlije.

Grad od oko 1,2 miliona stanovnika poznat je po veoma interesantnoj seldžučkoj arhitekturi iz XII i XIII veka, nastaloj za vreme Ikonijskog sultanata (Rum Selçuklu Devleti). Osim po seldžučkoj arhitekturi, Kajseri je poznat i kao jedan od velikih centara trgovine, mesto najtvrđih trgovaca Turske. Slično našim vicevima o Piroćancima, širom zemlje zbijaju se šale upravo na njihov račun!

Najveći deo starog Kajserija izgrađen je od crnog kamena vulkanskog porekla, koji je pre par hiljada godina iz grotla izbacio obližnji vulkan Erdžijes. Građevine sazdane od ovog kamena lako je prepoznati, a jedna od najpoznatijih u centru grada je Tvrđava Kajseri (Kayseri Kalesi).

Prvu tvrđavu na ovom mestu izgradio je rimski imperator Gordijan III, u III veku naše ere. Iako je kompletan grad u istom veku i razoren nakon osvajanja vojske čuvenog persijskog cara Šapura I (vladara dinastije Sasanida), u IV veku patrijarh Vasilije je na ovom mestu osnovao prvu episkopiju. Tokom vladavine vizantijskog cara Justinijana (VI vek), tvrđava je obnovljena i dograđena. Danas se u tvrđavi nalazi ne naročito inspirativan bazar - tezge sa prodavnicama, od kojih su mnoge sa kineskom robom. Zapadno od tvrđave nalaze se nešto bolji, tradicionalni bazari (Kapali čaršija - Kapali Çarşı, na pr), a kraj nje i karavan saraj, Bedesten i Vezir Hanı (Vezirov han), odmah pored Nove džamije (Yeni Camii).

Seldžučko nasleđe

S obzirom da su Sedžuci mahom vladali centralnim i istočnim delom Anadolije, Kajseri je poznat po mnogobrojnim seldžučkim kumbetima (kümbet - mauzolej / turbe koje samostalno stoji, a ne u okviru religioznog kompleksa). Nastali tokom XII i XIII veka, veliki broj njih danas se nalazi na najneobičnijim mestima usred grada - na kružnom toku ili između traka na mestu gde je napravljena moderna saobraćajnica, na primer. Zbog toga Kajseri u šali zovu i „grad turbeta (kumbeta)“.

Istočno od tvrđave, preko puta ulice koja vodi ka južnom delu grada (Seyyıd Burhanettin Bulv), nalazi se prvi, seldžučki religiozni komleks podignut u Anadoliji. Kompleks pod nazivom Hunat Hatun Külliyesi sagrađen je davne 1237. godine kao ostavština plavokose Mahperi, ćerke hrišćanskog guvernera Alanje. Nesrećna Mahperi je kao nevesta bila deo očevog mirovnog ugovora sa čuvenim seldžučkim sultanom Aladinom Kejkubadom I (Alâeddin Keykûbad I, 1188–1237), nakon što je njegova vojska prodirući sve više u vizantijsku teritoriju osvojila ovaj primorski gradić, pridodavši ga svom sultanatu. Kompleks se sastoji iz čaršije - bivše medrese (Hunat Hatun Çarşısı), džamije (Hunat Hatun Camii), hamama i turbeta. Supruga jednog od najpoznatijih seldžučkih sultana koja je udajom dobila tursko ime Hunat Hatun, bila je majka narednog sultana Kejhusreva II (Keyhüsrev II).

U blizini se nalaze i dva veoma interesantna samostalna turbeta - kumbeta, ukrašena u kamenorezu: Döner Kümbet turbesi i Emir Ali Pişnev turbesi, a severno od centra i Gevher Nesibe, kao i Religiozni kompleks sa bolnicom (Darüşifa) seldučke princeze iz 1210. godine.

Ukoliko tokom šetnje Kajserijem ogladnite, možete ručati u veoma dobrom restoranu Bizim Sofra, severoistočno od tvrđave, ili u restoranu Öz Urfa Sofrası, istočno - preko puta tvrđave. Probajte turske raviole - mantı (manti), specijalitet koji potiče iz ovih krajeva. Iz Kajserija se mnogi turisti vraćaju sa tepisima, za koje se tvrdi da su kvalitetniji i jeftiniji od ponude koju možete naći u turističkim centrima Turske.

U okolini...

Magistralom oko 25 km južno od grada, dospećete do podnožja planine - vulkana Erdžijesa (Erciyes Dağı, 3917 m) sa čijih se obronaka pružaju sjajni panoramski pogledi na Kajseri. Tokom leta i kasnog proleća, mnogi planinari savladavaju uspon na ovu nepristupačnu i golu planinu, na čijim se najvišim vrhovima sneg beli tokom gotovo cele godine. Na planini Erdžijes postoji i skijalište Erciyes Zümrüt, koje najčešće vikendom posećuju stanovnici Kajserija. Gornji nivo skijališta nalazi se na preko 2700 m sa 4 ski-lifta (dvosedi i četvorosedi). Na skijalištu je popularno i noćno skijanje.

25 km istočno od grada Kajserija nalazi se selo Agirnas poznato je po "podzemnim" kućama, čija je podzemna kvadratura gotovo ista kao i ona u nadzemnom delu. Osim osnovne namene - da se unutar podzemnog dela u njima stanovništvo na duže vreme sakrije u slučaju prolaska osvajača, ispod zemlje su postojale i radionice za izradu baruta od golubljeg izmeta, za koji je ustanovljeno da osim što je dobro đubrivo, da je i veoma eksplozivno.

Selo Agirnas je najpoznatije kao rodno mesto Mimara Sinana, najčuvenijeg inženjera i arhitekte Osmanskog carstva, poturčenog Grka. Navodno je živeći u čudesnim kućama sa nadzemnim i podzemnim delovima (nalik onim u vulkanskom tufu, u obližnjoj Kapadokiji), dečak još od malena razvio osećaj za građevinarstvo i arhitekturu.

Oko 22 km severoistočno od Kajserija nalazi se arheološko nalazište Kultepe (Kültepe), mesto jednog od najvećih antičkih tumulusa (monumentalnih grobnica) u Turskoj. Neki od najstarijih pisanih dokumenata Anadolije pronađeni su na ovom mestu (oko 15 000 glinenih tablica), od kojih se mnoge nalaze u Muzeju Kajserija (u ulici Kışla Caddesi) i Muzeju anadolijskih civilizacija, u Ankari.

Oko 60 km jugozapadno od Kajserija nalazi se bajkovita oblast - Kapadokija. Sve u vezi obilaska ove oblasti, njenog severnog - turistički izuzetno posećenog, kao i južnog - pastoralnog dela, sa Ihlara kanjonom i podzemnim gradovima, kao i o letu balonom iznad Kapadokije, pročitajte u postovima: Severna Kapadokija / Južna Kapadokija / Let balonom iznad Kapadokije:

http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/06/turska-severna-kapadokija.html