UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Alanja (Alanya)

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

Alanja (Alanya)

MEDITERANSKA OBALA
Akdeniz kıyılarında

Mediteranska obala Turske zvanično počinje na mestu gde se prestaje prelepo, šumovito i stenovito Likijsko poluostrvo na zapadu (Antalija), i završava na krajnjem istoku Mediterana, kod granice sa Sirijom.

Turistički najrazvijeniji deo mediteranske obale svakako je onaj najzapadniji – između Antalije i Alanje. U ovom delu, u blizini autoputa nalazi se i najveći broj arheoloških nalazišta iz antičkog perioda. Tek na krajnjem istoku, oko mesta Hataj (drevne Antakije) ljubitelji antike i antičke istorije pronaći će ponešto za sebe. U odnosu na zapadni deo mediteranske obale, turizam u predelima istočno od Alanje nije naročito razvijen i posećen je pretežno od strane domaćih turista.

Počev od Antalije, u smeru ka istoku Turske krajolik čine ravnice sa planinskim vencem Taurus (Toros Dağları) daleko u pozadini, isušenim močvarnim terenima sa trskom i kilometrima dugim peščanim plažama. U mediteranskom delu obale vlažnost vazduha je leti izuzetno visoka, a ovaj deo Turske može se pohvaliti i nekim od najviših temperatura u zemlji.

Svi postovi o Alanji:

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2017/01/turska-alanja-alanya-i-deo.html

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2017/06/turska-alanja-alanya-ii-deo-jednodnevni.html

http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2017/06/turska-istocno-od-alanje-alanya-iii-deo.html

165 kilometara istočno od metropole Antalije, autoputem duž kojeg se smenjuju močvarni tereni sa trskom, peščane plaže, ogromni hotelski kompleksi, plantaže citrusa i banana, nalazi se poluostrvo sa brdom na čijem vrhu dominira velika seldžučka tvrđava.

Kada je u I veku pre naše ere, rimski general Marko Antonije predeo oko Alanje poklonio egipatskoj kraljici Kleopatri, verovatno nije ni slutio da će desetak vekova kasnije azijska plemena Turaka Seldžuka na čelu sa Aladinom Kejkubadom I zauzeti ove predele i od njih par vekova kasnije napraviti turistički raj. Kažu da je Kleopatra i sama poželela da joj Antonije pokloni ovu oblast, ali ne zbog lepota mesta zbog kojih danas turisti dolaze, već iz jednog sasvim praktičnog razloga. Naime, oblast oko Alanje (nekadašnji Coracesium) bila je izuzetno pošumljena, te je kraljica u čiji je posed došla od drvne građe mogla da sagradi preko potrebne ratne brodove.

Najlepši, panoramski pogled na Alanju pruža se sa vrha tvrđave, do koje se stiže vijugavim putem, kolima ili taksijem. Ukoliko ste kolima, na nekoliko mesta pre vrha videćete improvizovane parkinge na kojima možete parkirati auto i sa pristojne visine posmatrati predivnu panoramu gradića, "Crvenu kulu" (Kızılkule) i veliku Kejkubad plažu (Keykubat Plajı), na istočnoj strani. Sa samog vrha brda, unutar zidina tvrđave možete videti i zapadnu stranu mesta, onu noviju, sa suncobranima i ležaljkama poređanim po dugoj, peščanoj Kleopatrinoj plaži (ili – Damlataş Plajı).

U okolini Alanje, postoji veliki broj pećina (Damlataş, Dim, Cüceler, Kadıinı, Aşiklar, Fosforlu, Korsanlar). U samom gradu nalazi se pećina Damlataš, u zapadnom delu podnožja brda i tvrđave. Poznata je po visokoj vlažnosti (oko 90 %) i konstantno višoj temperaturi (oko 23º, zbog neposredne blizine mora - na desetak metara), priličnom nivou ugljen dioksida i prirodnoj radijaciji. Lokalci tvrde da je astmatičarima i onima koji pate od reume, “klima” pećine Damlataš veoma pomogla i da su neki čak potpuno izlečeni (navodno, treba dolaziti tri nedelje za redom i sedeti u pećini po 4 do 5 sati).

Interesantno je da je Alanja do osnivanja Turske republike nosila naziv Alaiyye, po imenu Aladina Kejkubada I, sultana koji je u XIII veku oblast osvojio. Međutim, godine 1923. ukazom prvog turskog predsednika Ataturka, menja naziv i postaje Alanja.

Alanya Archaeological Museum / Arheološki muzej u Alanji

Nadomak obronka brda i ulaza u pećinu Damlataš,u Alanji se nalazi neveliki arheološki muzej (svakodnevno, 8.30 - 19 h). Osnovan je 1967, u vreme kada je na ovom području otkriven veliki broj arheoloških nalazišta i država donela odluku da se osim većeg u Antaliji i u Alanji otvori poseban muzej. Osim amfora, grčkih skulptura, plastike i nekoliko bisti, najvažniji antički artefakt ovog muzeja je 52 cm visoka, bronzana skulptura Herkulesa.

Iz rimskog perioda, u muzeju se nalazi interesantna reljefna kompozicija dva portreta - ženskog i muškog, koji su "sastavljeni" u jedan zajednički portret, baš kao u antičkoj priči filozofa Platona o tome da su muškarci i žene nekada bili jedan pol - jedna osoba, ali ih je bog rastavio primoravši ih da deo života provedu u potrazi za svojom polovinom. Ovaj reljef dopao se mnogima u Alanji i postoji predlog da postane jedan od novih simbola ovog grada.

U muzeju se nalazi i jedan od najstarijih feničanskih natpisa pronađenih na ovim prostorima. Feničanski alfabet bio je prvi simplifikovani alfabet na svetu, koji su antički Grci preuzeli i prilagodili svom jeziku, napravivši prvi alfabet na tlu Evrope. I sama reč "alfabet" inače nije grčkog, već feničanskog (maloazijskog) porekla, i potiče od dve reči: "alef" ("goveče") i "bet" ("kuća"). Zahvaljujući Feničanima (i Grcima koji su ga preuzeli), na prostorima starog kontinenta pisma mahom imaju 20 - 30 slovnih znakova (feničanski alfabet imao je 22 slovna znaka, i bio bez samoglasnika).

Bogatstvo jezika i raznovrsnost kulture ovih prostora na izvestan način prikazana je i u neobičnom eksponatu iz XIX veka - tekstu uklesanom na mermernoj ploči grčke Crkve Svetog Đorđa, ispisanog na turskom jeziku ali grčkim alfabetom!

Alanya Kalesi / Tvrđava u Alanji

Najveći deo tvrđave na samom vrhu brda potiče iz vremena kada je 1220. godine sedžučki sultan Aladin Kejkubad osvojio ove predele. Sagrađena je na temeljima ranijeg rimskog, tj. vizantijskog utvrđenja, na visini od oko 250 m iznad mora, sa 83 kule i 140 bastiona.

Od samog podnožja pa sve do prilaza tvrđavi, u šumarku i na liticama, vijugavi put presecaju kapije i zidine, pokraj kojih se nalazi po neka stara kuća, još uvek naseljena. Negde na sredini uspona, na litici kraj mora videćete najinteresantniji deo tvrđave, koja spuštajući se sa vrha krivuda i ponegde, svojim cik-cak dizajnom asocira na leđa džinovskog dinosaurusa. Kada je nakon osmanlijskih osvajanja na ovim područjima nastao period mira, tvrđava je izgubila odbrambenu ulogu koju je imala u ranijem periodu.

Unutar zidina tvrđave - İçkale, nalazi se šumarak i u njemu ostaci vizantijske cisterne (u kojoj su kasnije, zbog dubine od 15 metara navodno držani zatvorenici osuđeni na smrt), crkva iz XI veka, manastir, bedesten (pokriveni bazar), kovnica novca (darphane), ostaci seldžučke palate, hamam, turbe i han.

INFO: Na samom vrhu brda / svakodnevno, 9 - 19 h / 15 TL (oko 4 evra)

Unutar zidina tvrđave nalazi se određen broj starih osmanlijskih kuća, od kojih su neke pretvorene u muzeje - etno-kuće u kojima možete videti ne samo kako se odvijao život u ovom kraju tokom proteklih vekova već i na koji način su meštani gajili svilene bube i od njihovih čaura pravili svilu. Čitav kraj je vekovima i inače bio poznat po proizvodnji svile, koja je prvobitno stizala sa Istoka, iz Persije (Irana) i Kine.

Neke od starih kuća, kaskadno smeštene na obronku brda, sa predivnim pogledom na istočni deo zaliva, po ceni od oko pola miliona evra kupili su stranci, ali i Turci, i preuredili ih u fantastične starinske vile sa okućnicom, baštama pomorandži, nara i banana.

Inače, u Alanji danas živi prilično velika nemačka, danska i ruska "dijaspora". U pitanju su mahom stariji ljudi, penzioneri "sa severa" koji su ovde pred odlazak u penziju kupili kuće i odlučili da se nastane. Neki od njih, Nemci na primer (kojih je oko 1500), čak imaju i lokalnu radio stanicu na kojoj se program odvija isključivo na nemačkom jeziku. Ako uzmemo u obzir da grad Alanja broji oko 105.000 stanovnika, to praktično znači da skoro 10 % populacije danas čine Nemci, i isto toliko još i Rusi i Danci.

Kızılkule / Crvena kula

Osmougaona “Crvena kula” nalazi se u zapadnom podnožju tvrđave, u blizini luke, marine i centra današnje Alanje. Deo je kompleksa tvrđave koju je u XIII veku izgradio seldučki sultan Aladin Kejkubad I, a nalazi se i na gradskom grbu. Naziv je dobila po crvenoj cigli koju je sirijski arhitekta koji je osmislio kulu upotrebio za oblaganje njene fasade, zbog čega se razlikuje od ostatka tvrđave.

U prizemlju kule visoke 33 metara (pet spratova) danas je smešten Etnografski muzej Alanje, u kojem se između ostalog čuva interesantna zbirka seldžučke heraldike (grbovi), uglavnom sa zastava. Za lepe vidike, možete se popeti do vrha kule (gde se nalaze puškarnice i otvori za topove), iako se mnogo bolji pogledi pružaju sa brda, sa vrha tvrđave.

INFO: Svakodnevno, osim ponedeljkom: 8 - 12 h i 13.30 - 17.30 h / oko 2 evra

Jedan od razloga za gradnju kule na obali mora, bio je da čini prvu liniju zaštite brodova koji su se nalazili u obližnjem depou. Naime, u istočnom podnožju tvrđave, tik uz more nalaze se zidine i mala plaža, iza koje ćete videti lukove nekadašnjeg, seldžučkog spremišta za brodove iz 1221. godine - Tersane i arsenala – Tophane. U okvoru spremišta za brodove i danas postoji pet očuvanih lukova, u kojima je bilo smešteno isto toliko brodova. Moguće je posetiti unutrašnjost i videti delove muzejske postavke.

Alanya Pazari / Pijace u Alanji

Na području Alanje, u toku čitave nedelje svakog dana se održava pijačni dan ali na drugom mestu/skveru/trgu u gradu. Najpoznatija pijaca održava se petkom - Cuma Pazarı ("pijaca petkom"), ali ni ostalim danima u nedelji šarene pijace nisu ništa manje interesantne. Najveći deo otvorene zelene pijace čini deo sa voćem i povrćem. Kajsije (na turskom: kayısı), višnje (na turskom: vişne), trešnje, breskve i nektarine, lubenice i dinje, jagode i banane koje potiču sa plantaža iz ovog kraja, nadopunjuje zeleniš začinskih trava i biljaka od kojih su neke nama manje poznate ili potpuno nepoznate, makar kada je reč o ishrani.

Jedna od njih je zeljasta biljka semizotu (na engleskom: purslane) iz porodice spanaća za koju u našem jeziku stoji prevod - prkos, iako ne liči na biljku koju tako nazivamo već najverovatnije spada u istu grupu. Božanstvena salata koja se najčešće pravi od ove vrste prkosa na turskom se naziva Yoğurtlu Semizotu Salatası (yoğurt - jogurt) i nalik je taratoru ili dzadzikiju, sa gustim jogurtom i belim lukom. Smatra se da ova biljka ima i odlična medicinska svojstva, da pomaže cirkulaciju, ublažava infekcije, smanjuje nivo holesterola, sprečava osteoporozu, neka maligna oboljenja i očnu kataraktu.

Osim dela sa voćem i povrćem, na pijacama postoji i natkriveni deo gde se prodaje sveža riba. Možete izabrati ribu koja će vam po želji, na istom mestu biti ispečena. U jednom delu pojace nalaze se male radnje sa sušenim voćem svih vrsta, i onim prerađenim u vidu džemova. U odnosu na izbor koji možete pronaći i kod nas, jedan od najinteresantnijih ukusa koje ovde možete probati (i kupiti) je fenomenalni džem od rogača.

Predlog za smeštaj...

Ukoliko želite udobnost modernog hotela sa pogledom na Mediteran, a nije vam od značaja ako ste smešteni nešto dalje od centra, naš predlog je Hotel Katya koji se nalazi par kilometara istočno od centra, duž obale. Hotelski smeštaj je na bazi all-inclusive, sa švedskim stolom za vreme doručka i večere, neograničenom konzumacijom bezalkoholnih pića i kafe, otvorenim bazenom sa toboganom i privatnim delom plaže (sa ležaljkama) do koje se stiže prolaskom kratkim podvožnjakom ispod glavnog puta. U baru na plaži možete popiti kafu i sokove, naručiti testeninu, krompiriće ili neki slatkiš.

Sobe Hotela Katya su izuzetno prostrane, sa klimom i TV-om, kupatilo sa fenom, modernom tuš kabinom i dodatnim šamponom, sapunima, kao i setom za šivenje. Veliki američki plakar u hodniku zadovoljiće sve potrebe za odlaganje garderobe. Wi-fi je takođe dostupan, ali na plaži nema domet. Sve sobe su sa terasom (za najlepše vidike, tražite sobu sa pogledom na ulicu i bazen).

Predlog za ručak ...

U samom centru podno tvrđave, u uličicama koje su mahom deo pešačke zone nalazi se Restoran Mini Mutfak koji će vam skoro svaki lokalac preporučiti. Reč je o samoposlužnom restoranu u kojem možete izabrati neko od lokalnih jela od mesa, povrća i mlečnih proizvoda, i eventualno napraviti pauzu od uobičajenog doner kebaba u vidu kuvane hrane. Restoran je naime poznat po tome što vlasnik tokom dana, u vreme ručka u kuhinji na honorarnoj bazi upošljava lokalne domaćice koje kuvaju isključivo domaća jela kao na primer: čorbe, ćufte, varivo od boranije, pilav, prave različite domaće salate i slično.

U okolini ...

12 km severoistočno od Alanje, uzbrdo uz planinu, duž rečice koja juri ka moru nalazi se pećina Dim (Dim Mağarası), a nešto dalje i nekoliko restorana na rečici Dim (Dim Çayı). Na severoistoku, prelepi kanjon Sapadere i selo istog naziva, spadaju u neke od najautentičnijih mesta u čitavom kraju (uskoro sledi post o jednodnevnim izletima). Osim što možete divaniti na drvenim sedeljkama na reci, pokraj njih se na padinama brda – kanjona kojim reka prolazi, nalaze tobogani u stilu mini akva parka koji na samo 7 km od mora u svežini šume stvaraju sasvim drugačiji ugođaj.

U podnožju brda, u blizini Kizil kule do skoro su postojale agencije gde ste mogli kupiti brodske karte iz Alanje za Severni Kipar - predivni gradić Kirenju (Kyrenia) udaljen samo oko 120 km. Međutim, to više nije moguće jer su hidrogliseri u posedu brodske kompanije dotrajali i ne postoji dovoljna potražnja (rečeno nam je da su veliki talasi i ljuljanje hidroglisera navodno bili uzrok tome što su turisti odustajali od putovanja). Za 6 sata plovidbe, velikim trajektom iz Turske ipak možete stići do Severnog Kipra, ali iz luke Tasucu (čita se: Tasudžu), blizu gradića po imenu Silifke, oko 330 km istočnije od Alanje.

KAKO STIĆI:

Ukoliko putujete do Alanje, do gradića u najistočnijem delu turističke obale Turske možete stići letovima aviokompanije Turkish Airlines (begtkinfo@thy.com / 011 3036 195) do Antalije ili još bolje - do Aerodroma Gazipaša (u istoimenom mestu), 40 km istočno od Alanje. Na lokalni aerodrom barem dva puta u toku dana stiže se letovima iz Istanbula (u trajanju od 1 h 5 min), sa oba aerodroma - Ataturk i Sabiha Gokčen, ali i iz drugih turskih gradova, na primer iz prestonice Ankare. Na aerodrom sleću i avioni inostranih aviokompanija, iz Moskve, Amsterdama, Helsinkija, Viljnusa (Litvanija), itd.

Aerodrom je sagrađen pre nekoliko godina, ali je jedno vreme bio zatvoren kako bi se na njemu izgradila duža pista. Naime, prvobitna starija pista nije bila dovoljno dugačka da na nju slete veći avioni kojima je potrebna duža zaustavna traka. #tkmoments #turkishairlinesbelgrade #turkishairlines