UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Likijsko poluostrvo

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

DEMRE (KALE) / MYRA

Demre (Kale) / Mira

70-tak kilometara jugoistočno od turističkih mesta na velikoj plaži Olimpos / Čirali http://umetnostputovanja.blogspot.com/2015/08/turska-likijsko-poluostrvo-olimpos.html, nalazi se Demre (Kale). Mesto koje je u antičkom periodu nosilo naziv Mira (Myra, od grčkog naziva mirisne smole – smirne), ni po čemu se ne razlikuje od ostatka ovog dela obale osim po dva značajna arheološka otkrića, koje danas posećuje veliki broj stranih turista.

Aya Nikola Kilisesi (Noel Baba Kilisesi)
Crkva Svetog Nikole

U centru sadašnjeg mesta Demre (Kale), nekoliko metara ispod nivoa sadašnjeg tla nalaze se ostaci crkve iz VI veka naše ere. Na ovom mestu, u IV veku sahranjen je nekadašnji episkop Mire - Nikola, kasnije proglašen svecem. Osim fresaka koje su delimično renovirane i kamenog oltara sa četiri stuba, najznačajniji deo crkve je mesto na kojem se nalazi prilično oštećen, mermerni sarkofag za koji se tvrdi da je u njemu bio sahranjen pravi Sveti Nikola.

Iako je jedini poznat podatak o njemu da je rođen oko 300. godine, a umro 50 godina kasnije, u vezi njegovog života ispredene su mnoge legende. Prema spisima iz X veka, Nikola je navodno bio dete imućnih roditelja i u mladosti putovao Svetom zemljom (Palestina / Izrael). Kasnije je prihvatio hrišćanstvo i zbog toga bio mučen, sve dok za vreme cara Konstantina Velikog hrišćanstvo nije prihvaćeno kao jedna od zvaničnih religija.

Mnoge legende pripovedaju o tome da je pomagao mladima, nezaštićenima i siromašnima. Jedna od popularnijih je ona u kojoj se pominju tri sestre, ćerke siromašnog trgovca koji nije imao dovoljno novca za njihov miraz za udaju, pa su bile primorane da se bave nezakonitim poslovima. Legenda kaže kako ih je saznavši od anđela za njih, Nikola spasio grešnog života bacivši im (prema jednoj verziji) kroz dimnjak kuće, tri vreće zlata.

Da li je ova priča jednim delom pomogla i da mnogo vekova kasnije u Sjedinjenim američkim državama, putem reklama Coca-Cole iz 1920-tih i 1930-tih Sveti Nikola postane popularni Deda Mraz (Santa Claus), nije poznato. Tek, priča o deki sa belom bradom (čiji je autor strip crtač Thomas Nast), koji donosi poklone deci i tajno ih ubacuje kroz dimnjak, umesto 6. tj. 19. decembra (Dan Svetog Nikole po Gregorijanskom i Julijanskom kalendaru) povezana je sa par dana kasnijim Božićem. Tako je Sveti Nikola, na engleskom Saint Nicholas, skraćeno postao Santa Claus, Božić Bata, tj. Deda Mraz, a s obzirom da „stiže” tokom zimskog perioda njegovo prebivalište je „prebačeno” u za priču atraktivniji deo sveta – Laponiju (u Finskoj).

Nakon smrti, Nikola je sahranjen u Miri, na mestu gde je kasnije započeta gradnja crkve. Proglašen je svecem i postao Sveti Nikola, zaštitnik dece, putnika i mornara, te su mnogi hodočasnici i putnici počeli da posećuju njegov grob.

U narednim vekovima, crkva je u više navrata bila prilično oštećena, počev od zemljotresa u VI veku i najezde Arapa u VII i XI veku. U tom periodu, u okviru crkve je osnovan manastir. Nekoliko puta je renovirana, pre nego što su je 1087. godine opljačkali italijanski trgovci koji su navodno razbili sarkofag, ukrali skelet i relikvije oko tela Svetog Nikole i odneli ga za Bari, da bi telo sveca postavili ispred oltara u tamošnjoj katedrali (Basilica di San Nicola) gde se i danas nalaze. Ipak, navodno su Italijani u žurbi tokom krađe ispustili jednu kost njegovog skeleta, te se ona danas nalazi u Arheološkom muzeju u Antaliji.

U XIX veku crkva je bila u prilično lošem stanju, kada su Rusi odlučili da delimično finansiraju njenu popravku. Smatra se da su u to vreme crkvi pridodati toranj i gornji sprat. Možda i iz ovog razloga, i danas osim Zapadnjaka veliki broj ruskih turista posećuje ovu crkvu. Čekaju u redovima da bi slike svojih najbližih, ali i ikone osveštali držeći ih na mermernoj ploči prazne grobnice.

INFO: Nalazi se u centru mesta Demre, kraj velikog trga i spomenika Svetom Nikoli, alias Deda Mrazu / 9 - 19.30 h / oko 5 evra

Myra
Mira

Nešto dalje od centra, uklesane u visokoj steni nalaze se neke od najočuvanijih likijskih grobnica nekadašnje članice likijskog saveza – Mire. Veruje se da su nastale u II veku pre naše ere, u blizini nekadašnje luke Andriake, nazvane po velikom putniku, rimskom imperatoru Hadrijanu.

Likijske grobnice uklesane u steni, nalik su malim hramovima sa stubovima. Najinteresantnija grobnica nalazi se nešto severnije od kompleksa i naziva „Lavlja grobnica” ili „Oslikana grobnica” (putopisac Čarls Felous sredinom XIX veka zapisao je da su u momentu njegove posete, grobnice na sebi još uvek imale tragove plave, žute i crvene boje).

Ispred stene sa grobnicama, u podnožju brda nalazi se antički starogrčki teatar, a u okolini i ostaci zdanja nastalih u kasnijem periodu, kada su Rimljani osvojili ova područja. Među arheološkim ostacima razbacanim oko teatra, nalazi se horizontalni kamen sa reljefnim prikazima starogrčkih pozorišnih maski, koje su antički glumci nosili kao obavezan rekvizit u predstavama. U odnosu na grimasu i emociju maske na glumcu, mogli ste lako da prepoznate da li gledate komediju, ili tragediju.

INFO: 1,5 km od centra mesta Demre (Kale), glavnom ulicom koja vodi ka severu / 9 - 19.30 h / oko 5 evra

U okolini...

Ako od mesta Demre krenete ka zapadu, nakon uspona po izlasku iz grada sa leve strane ugledaćete još nekoliko likijskih grobnica u steni. Likijske grobnice kod Andriake - Soura, nalaze se sa leve strane neposredno pred skretanje na sporedni put ka Učagizu (Simeni i Kekovi) http://umetnostputovanja.blogspot.rs/2015/11/turska-likijsko-poluostrvo-ucagiz.html. Do ovih grobnica možete doći pešice, putićem koji od magistrale vodi do njih. Ulaz se ne naplaćuje.