UMETNOST PUTOVANJA . . . . . . . . . . . . . . . . . The ART of TRAVEL: TURSKA / Likijsko poluostrvo

*Tekst i fotografije na blogu deo su publikovane knjige o Turskoj (ISBN 978-86-7722-422-6), zaštićeni Zakonom o autorskim i srodnim pravima: Službeni glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011.

*The text and photographs on the blog are parts of the published book on Turkey (ISBN 978-86-7722-422-6), protected by copyright and related rights: Official Gazette of the Republic of Serbia, Nos. 104/2009 and 99/2011.

FETHİYE

Fetije

Na krajnjem istoku Likijskog poluostrva smestila se Antalija, a na suprotnom, zapadnom - Fetije. Gradić se nalazi u dubokom zalivu kojim se završava Likijsko poluostrvo, u podnožju planine Krasus, poslednjeg uzvišenja planinskog venca Taurus (Toros Dağları). Skriveno u zalivu kilometar, dva od otvorenog mora, Fetije - nekadašnji antički Telmesos (Telmessos) i u starom veku smatran je važnom lukom.

Danas je Fetije turističko mesto na čijim se obodima, na razuđenoj obali nalaze brojni luksuzni hoteli smešteni u zalivima, u borovoj šumi. U centru grada, blizu rive videćete spomenik Feti beju (Fethi Bey), pilotu koji je poginuo u Ratu za nezavisnost, a po kojem mesto po imenu Makri od 1923. nosi naziv - Fetije.

U centru Fetija nalazi se uređena riva kraj mora, sa palmama i restoranima, spomenicima i likijskim sarkofagom. Na obronku brda kaskadno se smestio antički grčki teatar, sazidan da primi 6000 posetilaca, koji je dolaskom Rimljana u II veku naše ere postao amfiteatar. U III i IV veku oko amfiteatra je podignut i zaštitni zid, jer su unutar zdanja unošene divlje zveri koje su se borile sa gladijatorima, te je teatar postao arena.

U centralnom delu mesta Fetije, između zgrada se nalazi prolaz sa platoom i tezgama sa ribljom pijacom. Oko riblje pijace, u krug su postavljene bašte nekoliko ribljih restorana – ribu koju pazarite na pijaci možete direktno odneti u neki od restorana i sesti da sačekate da vam spreme izabrani ručak.

U jugozapadnom delu grada, na razuđenoj obali koja se nalazi stišnjena između mora i padina šumovitog brda smestila se moderna marina za jahte, a nešto dalje i malo brodogradilište.

Iako u centru mesta nema plaža, na severnom obodu grada (oko 5 km od centra) nalazi se uzana, par kilometara dugačka i pretežno peščana Čališ (Çaliş). Neki lokalci na kupanje odlaze i na neku od kamenitih i ne naročito uređenih plaža zapadno od grada, na strani poluostrva okrenutoj ka otvorenom moru. Ipak, mnogi se odlučuju da putem pređu preko brda i vreme provedu na najpoznatijoj plaži na samo u kraju, već i jednoj od najčuvenijih u Turskoj – Olu Deniz (ako krenete putem preko sela Kajakoj, do Olu Deniza ćete stići nakon oko 20 km).

Kaya Mezarları / Grobnica Amintasa

Grobnica u steni kralja Amintasa (Amyntas), najpoznatiji je kulturno-istorijski spomenik Fetija i potiče iz IV veka pre naše ere. Smeštena je na vrhu brda, blizu mesta na kojem se nalaze ostaci krstaške tvrđave iz XIV veka, zajedno sa još nekoliko grobnica u steni koje se nalaze u neposrednoj blizini.

Nalik ostalim likijskim grobnicama u steni koje možete videti širom Likijskog poluostrva, i Amintasova veoma podseća na pročelje antičkog hrama sa stubovima u jonskom stilu, ali se arhitektonski gledano donekle razlikuje od ostalih. Unutar brda nalazi se grobni deo, koji je verovatno opljačkan još u starom veku.

INFO: Svakodnevno, 8 - 17 h / oko 4 evra

U okolini ...

Kayaköy
Kajakoj

Ako se od južnog predgrađa Fetija kolima popnete uzbrdo i krenete sporednim i manje opterećenim putem ka laguni Olu Deniz, nakon 9 km u kotlini ćete naići na selo Kajakoj (Kayaköy, ”selo na steni”). Nekadašnje grčko selo Livissi u središnjem delu brda, danas važi za ”selo duhova” (na turskom: ”hayaletköy”).

Kada je 1922. godine nakon nemilih događaja između Grčke i Turske došlo do razmene stanovništva, Grci koji su vekovima živeli u današnjoj Turskoj otišli su zauvek u Grčku, a Turci koji su 500 godina živeli u Grčkoj, došli su ovde. Ipak, veliki broj od ukupno 350 - 400 sivkastih, kamenih kuća ostao je trajno nenaseljen, a posle decenija nekorišćenja propao. Interesantan je i način na koji su kockaste kamene kućice s kraja XIX veka podizane, na dovoljnoj udaljenosti jedna iznad druge, kako ne bi bile jedna drugoj u senci.

Selo duhova danas je deo turističke atrakcije. Po ceni od oko 4 evra, možete se prošetati obronkom brda – muzejem na otvorenom i videti ostatke starih kuća, kao i dve nekadašnje seoske crkve. Na području sela Kajakoj nalazi se i antičko mesto Karmilasos (Karmylassos), sa ostacima nekoliko likijskih sarkofaga.

U podnožju sela, uz put, zbog turista koji dolaze lokalci su počeli da podižu kafanice i otvaraju prodavnice suvenira. Od sela Kajakoj do plaže - lagune Olü Deniz, ima 10 km.

ÖLÜ DENIZ

Jedna od najpoznatijih laguna na obali Mediterana - Olu Deniz (Ölüdeniz), nalazi se u severozapadnom delu Likijskog poluostrva. Iako reč “ölu” znači “mrtvo”, a “deniz” – “more”, atmosfera na šljunkovitoj plaži naročito tokom letnje sezone, daleko je od mrtvila. Stotine ljudi koji svakodnevno posećuje ovu plažu, stižu kako iz samog mesta Olu Deniz, tako i iz drugih delova obale.

Međutim, za razliku od fantastičnih fotografija snimljenih paraglajderom iz vazduha, kojim se do plaže možete spustiti sa planine Babadağ (visine 1975 m, sa pogledom na šumovite stene i polukružnu lagunu), plaža Olu Deniz sa zemlje izgleda kao mnoge druge, a neke će verovatno i razočarati. Iako prilazni deo čini peščana plaža, u samoj laguni preovlađuje šljunak.

Sam ulaz u lagunu i na plažu kolima, plaća se oko 7 evra. Po prolasku pored kućice i naplatne rampe, ispred vas ugledaćete veliki broj automobila – sredina lagune u stvari je veliki parking. Na samoj plaži postoje ležaljke i suncobrani, kao i par kafeterija u kojima možete pojesti ili popiti.

Samo mesto Olu Deniz čini ogroman broj ne naročito reprezentativnih hotelčića, apartmana i barova, stišnjenih oko kilometrima duge nizbrdice – glavne magistrale koja vodi preko brda, ka moru. Određen broj turista smeštenih u gornjim redovima hotela - negde u brdu, često ni ne siđe do plaže zbog koje su možda došli na letovanje.

Zapadno od Olu Deniza, u sledećem zalivu nalazi se ostrvce Gemiler Adası, ili popularno - Sveti Nikola, sa ostacima istoimene crkve. Uvala sa plažom Gemile (Gemile Köyü), suncobranima, ležaljkama i kafeterijom, jedno je od omiljenih, nešto ležernijih mesta za kupanje u kraju.

Kelebek Vadisi

Dolina leptira

Do zaliva južno od Olu Deniza, sa fantastičnom plažom u sunovratu između visokih stena, najbolje je doći vodenim putem. Iako brodići iz Olu Deniza i iz Fetija tri puta dnevno voze ka ovoj plaži, u Zaliv leptira možete i sleteti paraglajderom (u organizaciji lokalnih agencija), ili se (što nije preporučljivo i veoma je rizično) nalik kozi spustiti niz veoma opasnu liticu visine oko 350 m. U zavisnosti od toga koju kompaniju izaberete, jednodnevni izlet brodićem, sa ručkom, iz Olu Deniza košta oko 15 evra po osobi, dok samo prevoz košta oko 8 evra).

Stigavši do uvale, na raspolaganju vam je peščana plaža na kojoj tokom kasnog proleća i leta boravi nekoliko destina vrsta leptirova. Na njoj postoji nekoliko drvenih koliba nalik sojenicama, u kojima možete prespavati isključivo tokom letnje sezone, kao i restorančić. Na plaži nema struje, niti bilo kakve zanimacije vezane za XXI vek. Najlepši pogled na Dolinu leptirova moguć je vrha litice, sa Likijskog puta.